Het enthousiasme was er wel, maar de totale overgang naar de euro blijkt door veel grotere ondernemingen te optimistisch te zijn ingeschat. Eurospecialist drs. Rients Abma van de werkgeversorganisatie VNO-NCW vermoedt dat menig bedrijf in alle drukte rond de technische aanpassingen verzuimt heeft met de zakenrelaties te overleggen over de euro. "Je kunt wel omschakelen", stelt Abma, "maar als je afnemers nog even willen wachten, dan vergt dat wellicht een aanpassing van je eigen plan."

Volgens de meest recente enquête van De Nederlandsche Bank is één op de drie grote bedrijven van plan direct na de oliebollen hun administratie over te zetten op de euro. In maart 1998 werd dat nog geschat op 42%. Met de huidige score van 33% is het euro-gat tussen de 'grote jongens' en het middelgrote en kleine bedrijfsleven nagenoeg gedicht. Respectievelijk 32% van het middenbedrijf en 29% van het kleinbedrijf zegt per begin dit jaar op de euro over te gaan. In de vorige enquête was dat nog respectievelijk 17 en 21%.

Enkele bij VNO-NCW aangesloten branche-organisaties geven het twijfelende deel van de achterban het advies de stap per 1 januari 2001 te nemen. "Het millenniumprobleem is het meest acute en heeft dus voorrang", benadrukt Abma. "Pak die problemen vooral niet tegelijkertijd aan." Naast de financiële wereld zijn het de grote multinationals als Shell en Philips die na jaren voorbereiding als eerste volledig op de euro overschakelen.

De overschakeling gaat het bedrijfsleven (inclusief financiële instellingen) naar schatting in totaal ƒ6,5 miljard kosten. Met de euro behoren wisselkoersrisico's en/of de kosten om deze risico's af te dekken tot het verleden. Voor de bulk van de bedrijven slechts een bescheiden voordeel, menen de 'eurosceptici'. Want de exportactiviteiten gaan voor veel ondernemers niet verder dan de buurlanden België of Duitsland, landen met stabiele wisselkoersverhoudingen tot de gulden.

"Ook een bedrijf dat alleen zaken doet met Duitsland kan baat hebben bij de euro", werpt Abma tegen. "Ook al is de gulden al jaren gekoppeld aan de Duitse mark. Want de zuidelijke lidstaten zijn door de komst van de euro niet langer in staat een devaluatie door te voeren om de export op te peppen. Zo'n actie kan in één klap vele jaren loonkostenmatiging in Nederland teniet doen. Ook al doe je als bedrijf geen zaken met Italië, een Italiaanse producent kom je wel in Duitsland tegen." Om met Johan Cruyff te spreken: Italianen kunnen niet van je winnen, maar je kan wel van ze verliezen.

De onverwacht heftige turbulentie in de wisselkoersen begin jaren negentig gaf het producentenvertrouwen destijds een forse deuk, memoreert Abma. "De verhouding tussen de gulden en de Duitse mark was wel stabiel, maar de verhevigde concurrentie uit Zuid Europa als gevolg van de verzwakte valuta's zorgde voor een financiële schok. Dat is straks niet meer mogelijk."

Al in mei 1998 werd bekend tegen welke bilaterale koersen de munten van de elf euro-landen aan elkaar zijn gekoppeld. "Een perfecte timing", meent Abma. "Daardoor werden de euro-landen ondanks de crises elders in de wereld niet getroffen door valutaspeculatie. Zonder deze valutarust was Europa misschien weer op het groeiniveau van 1993 terechtgekomen: nul procent."

De werkgevers gaan er vanuit dat de euro ook de komende tijd garant staat voor een goed ondernemersklimaat. Abma: "De eisen om aan de EMU te mogen deelnemen, werken een gezond macro-economisch beleid in de hand. Zoals lage overheidstekorten en een blijvend lage rente en inflatie."

Ook buiten de EMU zullen er steeds meer transacties in euro's worden afgewikkeld. "Misschien heeft de euro over tien tot vijftien jaar de dollar verdrongen op de wereldwijde grondstoffenmarkten", denkt Abma. "We hebben het tenslotte over vergelijkbare handelsblokken, waarbij de EMU door aansluiting van andere landen nog groter zal worden."

In het huidige stadium is VNO-NCW doende geweest voor haar leden zoveel mogelijk praktisch profijt te trekken uit de inmiddels ingevoerde girale euro. De strakke Nederlandse strategie om het grote publiek pas bij de chartale invoering in 2002 met de euro te confronteren om verwarring te voorkomen dreigde hier en daar problemen voor het bedrijfsleven te veroorzaken.

Zo wilden de oliemaatschappijen, die veel met incasso-machtigingen werken, deze betalingsvorm graag in euro's omzetten. Omdat de machtigingen tot het particuliere betalingsverkeer worden gerekend, leek dat aanvankelijk onmogelijk. Op verzoek van de werkgevers is de euro-incasso in het zakelijke verkeer al per 1 april realiteit.

Ook wilden grote concerns graag creditcard-betalingen in euro's doen. "Met name om zakelijke vliegreizen te betalen", verduidelijkt Abma. "Maar ook daar vond het Nationaal Forum ter introductie van de euro het raakvlak met de consument te groot." Uiteindelijk werd een compromis gevonden. Bij het reisbureau kan nog niet met de creditcard in euro's worden betaald, maar ondernemingen kunnen wel rechtstreeks de luchtvaartmaatschappij in euro's betalen door middel van het creditcard-nummer.