'The English patient' een mooie verrassing

door Henk ten Berge

Een meeslepend romantisch epos waarvan de liefdesparen hand in hand met die uit 'Zhivago' en 'Gejaagd door de wind' de geschiedenis in zullen gaan. 'The English patient' is geruisloos gemaakt, komt als een mooie verrassing voor het publiek, maar als een donderslag voor de concurrentie die zich al zeker waande van de Oscars. Honderdzestig minuten kijkspel maar liefst, waarin de mens met al zijn vanouds bekende zwakke en sterke kanten zichtbaar wordt in een natuurlijk decorum dat afwisselend schilderachtig, bizar en exotisch is.

Het verhaal speelt zich zo'n vijftig jaar geleden af, maar het thema is eigenlijk van alle tijden: de onmogelijk lijkende liefde die niettemin bereikt wordt en dan toch tot een drama moet leiden. De achtergrond van de geliefden (Ralph Fiennes en Kristin Scott Thomas) bestaat uit dramatische gegevens als oorlog en ongeluk, onstuitbare krachten dus die echter botsen op die andere onweerstaanbare krachten als liefde en hartstocht. Binnen dat (boven)natuurlijke geweld probeert de mens zijn gevoelens te volgen.

De meeste karakters in 'The English patient', die stammen uit de boeiende, gelijknamige roman van Michael Ondaatje, treffen elkaar in een Toscaanse ruïne, vlak na afloop van de Tweede Wereldoorlog. Ralph Fiennes als een onherkenbaar verminkte Engelsman, Juliette Binoche als een door de oorlog geknakte verpleegster die zich zijn lot aantrekt, Willem Dafoe, een rondzwervende rover die uit die oorlog tevoorschijn is gekomen als held en als slachtoffer. Bij stukjes en beetjes ontstaat er contact en aan de hand daarvan ontwikkelt zich met pittoreske en spectaculaire terugblikken het verhaal. Daarin zien we hoe Kristin Scott Thomas en Ralph Fiennes elkaar gepassioneerd in een wanhopige liefde proberen te vinden en te volgen.

Er worden gevoelens zichtbaar gemaakt doordat op een geraffineerde manier de invloed van natuur en landschap op de menselijke karakters een rol krijgen. Je ziet hoe de woestijn de kloof tussen man en vrouw symboliseert, hoe de man zijn gevoelens uitstelt en hoe de vrouw uitdaagt die emoties prijs te geven. Het zijn dikwijls maar kleine accenten waarin dat verhaal zichzelf lijkt te schrijven, maar de vertelkunst van de schrijver en van regisseur Anthony Minghella maken daar een meeslepende belevenis van waarin de kijker zich graag verliest. Er wordt briljant geacteerd en vooral de grote scenes van Kristin Scott Thomas en Ralph Fiennes maken indruk als grootse monumenten van romantische cinematografie en laten zich moeiteloos vergelijken met klassieke momenten als die van Vivien Leigh en Clark Gable uit 'Gejaagd door de wind'.

'The English patient' heeft zichzelf aangediend als de grote winnaar van dit seizoen. Terecht.

Première 20 februari 1997