DEN HAAG - De door het bedrijfsleven gehate wao-boete, de 'Pemba', kan worden afgeschaft. Ook kan de wettelijke verplichting voor ondernemingen om zieke werknemers door een arbo-dienst te laten begeleiden van tafel worden gehaald.

Dat stelt de commissie-Donner, die vandaag haar eindrapport over een nieuw wao-systeem officieel presenteert.

De commissie-Donner schetst een waslijst aan 'verantwoordelijkheden' voor werkgevers en werknemers om de instroom in de wao terug te dringen. Nu belanden werknemers na een jaar ziekte in de wao; Donner wil die termijn verlengen tot twee jaar.

Veel werkgevers hebben forse klachten over de arbodienst.

Gedurende deze periode moet de werkgever 100% van het loon van een zieke werknemers doorbetalen. De zieke werknemer en de werkgever moeten beide hun uiterste best doen om te zorgen dat het betrokken personeelslid weer in zijn eigen functie of in een andere baan binnen of buiten het bedrijf aan het werk gaat.

Voldoet een werkgever niet aan zijn "zorgplicht", dan moet hij als straf het volledige loon "voor onbepaalde tijd" doorbetalen, aldus Donner. De werknemer die niet aan zijn eigen reïntegratie meewerkt, kan worden ontslagen. "Stilzitten en niets doen zal niet meer tot de wao leiden, maar slechts tot een verlengde ziekengeld-betaling of tot ontslag", schrijft Donner.

Door het grote aantal verantwoordelijkheden wordt de positie van werkgever en werknemer "zodanig versterkt dat zij greep krijgen op het verzuim en zo het afglijden in arbeidsongeschiktheid kunnen voorkomen." Daarom is het volgens Donner niet nodig nog langer de Pemba geheel te handhaven. De Pemba is een in 1998 ingevoerde werkgeverspremie.

Deze bestaat uit een landelijke, voor iedereen gelijke basispremie en een gedifferentieerde premie die hoger wordt naarmate een bedrijf meer wao-gevallen heeft. Deze gedifferentieerde premie wordt achteraf vastgesteld en is dus in feite een naheffing, maar is volgens Donner niet meer nodig. Werkgevers hebben altijd een hekel aan Pemba gehad. Zij voelen zich op die manier gestraft voor wao-gevallen waaraan zij part noch deel hadden. Bijvoorbeeld wanneer werknemers in de wao terecht komen door privé-omstandigheden.

Toch zijn bedrijven niet helemaal van een gedifferentieerde wao-premie af. Donner stelt voor 'gezonde' bedrijven te certificeren en hieraan de hoogte van de wao-premie te koppelen. "Een dergelijke premie maakt preventie aantrekkelijk en is vermoedelijk effectiever dan een naheffing", aldus Donner.

Overigens ligt de afschaffing van Pemba, ingevoerd onder paars I, politiek moeilijk. Binnen de huidige paarse coalitie bestaat er weinig steun voor; Pemba is en blijft een stok achter de deur, zo is ook in kringen rond het kabinet te vernemen.

De ook relatief jonge wettelijke verplichting voor bedrijven een arbodienst in te schakelen, kan in de ogen van Donner vervallen. De laatste tijd neemt het aantal klachten van met name middelgrote en kleine bedrijven over de werkwijze van arbodiensten fors toe. Werkgevers zeggen hun zieke werknemers uit het zicht te verliezen omdat zij door de arbodienst worden 'afgeschermd'. Donner vindt dat werkgevers zich voor de arbozorg dienen te verzekeren van "deskundige ondersteuning", maar daarvoor is geen wettelijke verplichting nodig.

Donner kiest er expliciet voor de kosten van het huidige wao-systeem niet te laten groeien ten opzichte van de ƒ28 miljard van dit moment (waarvan ƒ4 miljard voor bovenwettelijke uitkeringen). Wel is er een verschuiving van lasten: de sociale partners vullen de wao-uitkering nu vaak zelf aan tot 70 procent, terwijl straks het rijk daarvoor opdraait. Donner suggereert dat de sociale partners dat voordeel kunnen aanwenden om de wao-uitkering nog verder op te hogen, of om het loon aan te vullen van zieke werknemers die een baan accepteren tegen een lager loon.

De commissie-Donner verwacht dat de instroom in de wao met de helft tot driekwart zal afnemen. Deze daling zal niet 'één op één' worden vertaald in een afname van het aantal wao'ers. Dat zal met eenderde tot de helft slinken, denkt Donner. Dat komt doordat de gemiddelde duur van de uitkering zal stijgen. Al met al zullen de totale wao-kosten "op den duur" met 37% afnemen, aldus Donner.

zoek naar gerelateerde artikelen

wo 30 mei 2001