|
Bestaande
spaarhypotheek, koppelen of niet?
door
Herman M. Kappelle
In de Wet IB 2001 heeft de kapitaalverzekering in beginsel
geen speciale fiscale faciliteiten meer. Alleen indien sprake
is van een zogenoemde kapitaalverzekering eigen woning is
er nog een vrijstelling voor de in de uitkering begrepen rente.
Van een kapitaalverzekering eigen woning in de zin van de
Wet IB 2001is sprake indien op de polis is aangetekend dat
de uitkering uitsluitend kan worden gebruikt om een hypotheek
voor een eigen woning af te lossen. De rente in een uitkering
uit een kapitaalverzekering eigen woning is vrijgesteld indien
en voor zover de uitkering niet meer bedraagt dan ruim ƒ 276.500
per belastingplichtige en overigens aan een aantal voorwaarden
is voldaan, waarvan de belangrijkste is dat ten minste 20
jaar jaarlijks premie moet zijn betaald, waarbij de hoogste
premie niet meer heeft bedragen dan tien maal de laagste.
Bestaande
spaarhypotheek is geen kapitaalverzekering eigen woning
Ook onder de huidige wetgeving wordt een kapitaalverzekering
regelmatig gebruikt om te zijner tijd de hypotheek af te lossen.
De verzekering wordt dan doorgaans verpand aan de geldverstrekker.
In het nieuwe systeem is verpanding alleen niet voldoende
om een kapitaalverzekering een kapitaalverzekering eigen woning
te laten zijn. Er gelden extra voorwaarden, zoals de genoemde
clausule waaruit blijkt dat de uitkering moet worden gebruikt
om de hypotheek op het eigen huis af te lossen. Verzekeringnemers
die hun op 31 december 2000 bestaande kapitaalverzekering
willen omzetten in een kapitaalverzekering eigen woning kunnen
daartoe een verzoek indienen bij hun aangifte inkomstenbelasting
over het jaar 2001, die moet worden gedaan in het voorjaar
van 2002. Indien zij hierom verzoeken, wordt de kapitaalverzekering
geacht vanaf 1 januari 2001 een kapitaalverzekering eigen
woning te zijn. Dat betekent onder meer dat de verzekering
niet in het overgangsregime voor bestaande kapitaalverzekeringen
terecht komt, maar vanaf 1 januari 2001 meteen en volledig
onder het nieuwe regime valt. De polis valt vanaf 1 januari
2001 volledig in Box I.
Omzetten
voordelig?
De vraag of het voordelig is om een bestaande kapitaalverzekering
om te zetten naar een kapitaalverzekering eigen woning is
sterk afhankelijk van de omstandigheden van de individuele
belastingplichtige. Het voordeel van het omzetten, waardoor
de polis volledig in Box I gaat vallen, is dat gedurende de
looptijd tot aan de einddatum geen vermogensrendementsheffing
in Box III behoeft te worden betaald. De polis kan binnen
de daarvoor geldende bandbreedte worden verlengd en verhoogd
zonder dat dit fiscale nadelige consequenties heeft. Een bestaande
polis in Box III die wordt verhoogd of verlengd, verliest
in beginsel het overgangsregime. De vrijstelling in Box I
wordt jaarlijks aangepast aan de inflatie, de vrijstelling
voor bestaande polissenin Box III niet. Indien sprake is van
een kapitaalverzekering van voor Brede herwaardering I (afgesloten
voor 1 januari 1992) wordt de vrijstelling verhoogd met de
waarde in het economische verkeer van de polis per 31 december
2000.
Nadelen
van het omzetten zijn er ook. Een van de voorwaarden van een
kapitaalverzekering eigen woning is dat de uitkering moet
worden gebruikt om de hypotheek af te lossen, wil de vrijstelling
van toepassing zijn. De vrijstelling is enerzijds beperkt
tot maximaal ƒ 276.500 per belastingplichtige, maar anderzijds
tot het bedrag waarmee de schuld wordt afgelost. Is de uitkering
door winstbijschrijving bijvoorbeeld meer dan de hypotheek,
dan is de rente in dit meerdere toch belast, ook al valt de
uitkering op zich binnen de maximale vrijstelling. Een kapitaalverzekering
die is afgesloten voor 1 januari 2000 en die niet wordt omgezet
in een kapitaalverzekering eigen woning, valt in de overgangsregeling
van zowel Box I als Box III. In Box I wordt een dergelijke
polis voor wat de uitkering betreft belast volgens de regels
van de Wet IB 1964. Dat betekent onder andere dan de rente
in een uitkering tot maximaal ƒ 272.000 per belastingplichtige
niet is belast, ongeacht hoeveel de hypotheek bedraagt die
er mee kan worden afgelost. Voor
het overgangsregime in Box III is van belang dat de polis
is afgesloten voor 14 september 1999. In dat geval is de polis
vrijgesteld van de vermogensrendementsheffing voor zover de
waarde niet meer dan ƒ 272.000 per belastingplichtige bedraagt.
Een kapitaalverzekering eigen woning valt in het geheel niet
in Box III en valt dus nooit onder de vermogensrendementsheffing
ongeacht hoeveel hij waard is. Bij een kapitaalverzekering
eigen woning kan alleen sprake zijn van heffing in Box I indien
en voor zover de uitkering meer bedraagt dan de vrijstelling.
Een
ander nadeel van een kapitaalverzekering eigen woning is,
dat ook de rente in een uitkering ten gevolge van overlijden
slechts is vrijgesteld voorzover de uitkering niet meer bedraagt
dan ƒ 276.500 per persoon. Op grond van de regels van de huidige
wetgeving zijn dergelijke uitkeringen veelal geheel belastingvrij.
Een kapitaalverzekering eigen woning wordt geacht na 30 jaar
looptijd tot uitkering te komen. Om van de vrijstelling te
kunnen genieten, is het dus noodzakelijk om op dat moment
de hypotheek af te lossen met de uitkering. Een bestaande
polis die niet wordt omgezet, mag net zo lang doorlopen als
de verzekeringnemer wil.
Afwegen
Iedere belastingplichtige die een bestaande leven- of
spaarhypotheek heeft die onder het overgangsregime valt, zal
zich in de loop van 2001 moeten gaan afvragen of hij deze
wil omzetten in een kapitaalverzekering eigen woning of niet.
Aspecten die bij deze afweging een rol spelen zijn onder andere:
- wat
is de hoogte van mijn lening en wat is de waarde van mijn
polis; alleen bij relatief hoge leningen en forse waardes
in de polis is het voordelig om de polis om te zetten in
een kapitaalverzekering eigen woning;
- heb
ik een spaarhypotheek, zodat de uitkering per definitie
gelijk is aan mijn hypotheek, of heb ik een levenhypotheek
met winstdeling waardoor de verzekerde uitkering meer kan
gaan bedragen dan mijn hypotheek; indien dit laatste het
geval is, is dit een reden om niet te koppelen indien de
hypotheek minder bedraagt dan ƒ 272.000 (of bij paren ƒ
544.000 per paar).
- wil
ik op einddatum de keuze hebben of ik de uitkering gebruik
om de hypotheek af te lossen; zo ja niet koppelen
- heb
ik een langere looptijd dan 30 jaar en wil ik dat ook zo
houden, zo ja niet koppelen.
Afhankelijk
van de persoonlijke omstandigheden, zoals bijvoorbeeld hoe
is mijn gezondheidstoestand, kunnen nog andere elementen een
rol spelen. Duidelijk is in ieder geval wel dat klakkeloos
koppelen onverstandig is. Goed advies is onontbeerlijk. Het
overgangsregime zal er in de meeste gevallen toe leiden dat
niet koppelen in iedere geval niet onvoordeliger is dan wel
koppelen, terwijl er meer flexibiliteit is dan bij een gekoppelde
polis. Alleen bij relatief hoge hypotheken en waardevolle
polissen kan het voordelig zijn om de bestaande kapitaalverzekering
om te zetten in een kapitaalverzekering eigen woning. De definitieve
beslissing hierover moet uiterlijk zijn genomen op het moment
dat de aangifte over het jaar 2001 wordt ingediend.
Dr.
H.M. Kappelle is directeur AEGON Adfis, Adviesgroep juridische
en fiscale zaken.
|
