Geen Oscars, toch tevreden

Frank Darabonts debuut met
'The Shawshank Redemption'

door Eric Koch

Van Oscars is het uiteindelijk niet gekomen, maar regisseur Frank Darabont zal er zijn stemming niet door hebben laten bederven. De Amerikaan was al dik tevreden dat zijn 'The Shawshank Redemption' na een wachttijd van tien jaar alsnog gemaakt kon worden. En dat zijn debuut door critici en vakgenoten op zo'n voetstuk werd geplaatst (verschillende Golden Globe- en zeven Oscar-nominaties sleepte Darabonts vertelling in de wacht, waaronder die voor beste film, beste scenario en beste hoofdrol), had al zijn verwachtingen overtroffen, vertelde hij opgetogen op het filmfestival van Berlijn.

Waarom duurde het zo lang voordat Darabont het korte verhaal van Stephen King op het doek bracht? "Ik was bang dat ik 't zou verpesten", kijkt hij terug op de vijf jaar dat hij het in z'n bureaula had opgeborgen. "Het motto van het verhaal: je moet durven leven of doodgaan", gaf me uiteindelijk het beslissende duwtje om het scenario te schrijven. En voordat je het groene licht krijgt om dat te verfilmen gaan er nog jaren overheen."

Die wachttijd heeft klaarblijkelijk geen negatieve invloed gehad. Darabont toont een vaste hand bij zijn vertelling over een jonge bankier (Tim Robbins) die onschuldig in de gevangenis belandt en daar voor zelfrespect blijft strijden. Zijn vriendschap met Morgan Freeman (foto boven), eveneens veroordeeld tot levenslang, is daarbij een steun. Grimmige momenten worden afgewisseld met grappige ogenblikken in een inspirerende geschiedenis over integriteit en hoop.

Hollywood nam al van jongs af een centrale plaats in Darabonts toekomstdromen in. Een vriend fungeerde als kruiwagen. Hij gaf de jonge Frank de tip dat ze bij de opnamen nog een persoonlijke assistent voor de regisseur zochten en deed een goed woordje voor hem. De film was 'Hell Night' en de regisseur heette Chuck Russell, later bekend door 'The Blob' en de Jim Carrey-hit 'The Mask'. Frank en hij werden vrienden voor 't leven. "Ik werd geacht om karweitjes op te knappen, maar Chuck begreep dat ik zeer geïnteresseerd was in het filmproces en gaf me de gelegenheid om 't van nabij te volgen.

Leerzaam

Heel leerzaam was dat. Omdat je ziet dat regisseren zwaar werk is, dat alleen met echte passie op te brengen is. Maar ook omdat je ervaart hoe je een scenario zo veel mogelijk op de opnamepraktijk kunt afstemmen. Filmverhalen schrijven zag ik als mijn paspoort naar regisseren."

Zijn eerste scenario schreef hij samen met Chuck Russell. Na hun 'Dream Warriors', de derde aflevering van de 'Nightmare on Elmstreet' (geregisseerd door Russell), volgde 'The Blob'. Ook 'The Fly II' en Darabonts recentelijke bewerking van Mary Shelley's 'Frankenstein' (verfilmd door Kenneth Branagh) staan in het teken van horror.

"Dat soort scripts worden nu eenmaal veel gevraagd in Hollywood", verklaart Darabont. "Maar bovendien hou ik van griezelverhalen. Als kind verslond ik Edgar Allen Poe en later las ik met veel genoegen de fantasievolle vertellingen van Stephen King." Van de koning der horror verfilmde hij een kort verhaal voor de televisie: 'A woman in the room'. Ook de tv-productie 'Buried Alive' en 'Tales from the crypt' speelden zich af in het domein van de nachtmerries.

Dat heeft Darabont met 'The Shawshank Redemption' voorlopig verlaten. "Voorlopig even genoeg gegriezeld", glimlacht hij. "Al blijf ik houden van spannend vertelde verhalen. Ik ben opgegroeid met vertellers als Melville Twain, Stevenson en Ray Bradbury. In die richting wil ik me ontwikkelen. Boeiende verhalen, die ook iets wezenlijks over de menselijke psychologie duidelijk maken.

Dat vond ik in Kings 'The Shawshank Redemption'. Vertellingen over moed, trouw, integriteit, hartstochten en andere menselijke emoties en kwaliteiten hebben ons al eeuwenlang verder geholpen. Schrijvers met verbeeldingskracht hebben onze horizon verbreed.

Film heeft diezelfde macht. Al wordt die door Hollywood vaak niet goed gebruikt. Er worden bijvoorbeeld te snel te veel films achter elkaar uitgebracht. Vroeger kreeg een film de tijd om te groeien. Na premières in grote steden als New York en Los Angeles ging zo'n filmvertelling de regio in. Tegenwoordig wordt hij in tweeduizend kopieën tegelijk uitgebracht, om zo snel mogelijk geld te kunnen verdienen. En twee weken later wordt weer een volgende productie in het brandpunt geplaatst.

We leven te snel. Je kunt geen film meer klein uitbrengen, zoals ze met 'The Shawshank Redemption' en een film als 'Quiz Show' hebben gedaan. Hoe bescheiden ook geplaatst, we begonnen fantastisch. Maar na veertien dagen is je film plots oud nieuws. En dan heeft een uitbreiding van het aantal kopieën geen zin meer. Ik hoop dat ze er wat van geleerd hebben."

Darabont richt zich na 'The Shawshank Redemption' vooral op regisseren, maar hij zal het scenario-werk zeker niet links laten liggen. "Schrijven heeft me geholpen om mezelf beter te leren kennen en om m'n grenzen te verleggen. Bepaald niet altijd pijnloos. Tegen je eigen limieten aanduwen en soms niet verder door kunnen stoten is frustrerend. Toch blijf je telkens verder zoeken. Anders verdroogt je creativiteit. Om die reden vind ik televisie enger dan het schokkendste griezelverhaal. Wat ze presenteren laat de mensen naar hun voeten kijken in plaats van naar omhoog. Het merendeel van het kijkvoer op de buis draagt bij tot een schrikbarende vervlakking."

Daarom zoekt hij zijn toekomst in Hollywood, al lijkt dat bolwerk sterk op de gevangenis die hij in zijn regiedebuut laat zien, erkent Darabont lachend. "Je moet je daar ook heel wat laten welgevallen door mensen die de macht in handen hebben. Hoop houden en doorzetten, daar draait het ook in die omgeving om. Maar dankzij het succes van 'The Shawshank Redemption' ga ik langzamerhand licht zien in de tunnel. Net als Tim Robbins.

Publicatie 30 maart 1995