Francis Coppola zoekt hits als afscheid

Oscarwinnaar presenteert
Robin Williams in 'Jack'

Nog een paar jaar, nog een paar hits. En dan neemt Francis Ford Coppola afscheid van het grote publiek. De befaamde regisseur komt er rond voor uit: belangrijker dan artistieke hoogstandjes zijn nu de rinkelende kassa's. Zijn nieuwe film 'Jack' past in zijn pensioenplan. De rasverteller is echter niet van plan om als een Godfather met zijn kleinkinderen in zijn wijngaard van een kalme dag te genieten. Met zijn verdiende miljoenen wil Oscar-winnaar Coppola films gaan maken die geen geld hoeven opleveren. Met persoonlijke filosofieën over het leven, over wat ons bezighoudt en waar onze beschaving naar toe gaat.

Zijn afscheidstoernee langs de grote zalen zette hij in met een raak bijtende 'Dracula'. Succes is niet te voorspellen, weet Coppola, maar de geroutineerde cineast kent de ingrediënten voor een smakelijke publieksmaaltijd. "Een liefdevolle komedie als 'Jack' met een lach en een traan rond een populaire acteur als Robin Williams, is kansrijker dan 'Rumble Fish'", vergelijkt hij met zijn esoterische zwart-wit film.

Het uitgangspunt van 'Jack' is niettemin eigenaardig genoeg. Robin Williams geeft gestalte aan een jongen met een bijzonder groeiprobleem. Zijn lichaam veroudert vier keer zo snel als dat van ons. Als tienjarige ziet hij eruit als een man van veertig. Logisch dat hij op de lagere school opschudding verwekt. Maar hij doet dapper mee met kattenkwaad en het volwassen kind wordt uiteindelijk door zijn klasgenoten als een van hun opgenomen. Met zijn vriendjes laat hij scheten in een boomhut en eet hij wormen. Dat de moeder van een van zijn kameraadjes verliefd op Om wordt zorgt voor wat complicaties in de kinderlijkste film uit Coppolaos oeuvre.

"Ik hou van kinderen", zegt Coppola. "Van hun openheid, hun intuïtie en hun vertrouwen. Ik ben leider op vakantiekampen geweest en heb toneelstukken met ze opgevoerd. Op hun reactie op volwassenen durf ik blind te varen. Vinden ze iemand aardig, dan kun je er zeker van zijn dat zo iemand een goed mens is. Kinderen leven voor het moment. Je ziet het bij kankerpatiëntjes, die nog een paar weken te leven hebben. Ze blijven hun speelgoed pakken. Jack zal eerder sterven dan zijn leeftijdsgenoten, maar dat weerhoudt hem er niet van om lol te hebben.

Dat was een thema dat me in het scenario aansprak. Pluk de dag. Maak je geen zorgen voor morgen. Dat heb ik ook geleerd. Tamelijk hardhandig soms. Zo venijnig was de publiciteit tijdens de opnamen van 'Apocalypse Now', dat we een enorme flop verwachten. Om de financiële klap op te vangen zijn we nog voor de première begonnen met 'One from te heart'. Een potentiële hit, dachten we. Ironisch genoeg was 'Apocalypse Now' een groot succes en ging 'One from the heart' roemloos ten onder. Het heeft me tien jaar gekost om de schulden af te betalen voor een film die alleen bedoeld was om ons te redden van de ondergang.

Daar zit een les in. Durf de dingen te laten gebeuren. Verwacht niet meteen het slechtste, dan gebeurt het ook meestal niet. Als ik niet zo krampachtig en overhaast had gereageerd, had ik met de miljoenen van 'Apocalypse Now' een film kunnen maken die ik echt interessant had gevonden. Van Jack kunnen we iets leren. Hij is iemand die we allemaal zouden moeten zijn. Ons haar wordt wat grijzer, maar wat dan nog? Geniet van elke moment op deze bijzondere planeet."

Coppola kijkt met dankbaarheid terug op zijn leven tot dusver, al verloor hij een paar jaar geleden zijn oudste zoon bij een zeilongeluk. "Ik ben een bevoorrecht mens. Al vierendertig jaar ben ik gelukkig getrouwd en met mijn kinderen heb ik een uitstekende, actieve relatie. Over onze toekomst hoeven we ons met onze wijngaard geen zorgen meer te maken. We hebben een van de beste wijnhuizen van Amerika. Ik ben er in of min bij toeval ingerold. We woonden er in de buurt, in San Francisco. De buurt was prachtig en we zagen er een mooi vakantiehuis met een stuk grond omheen. Vroeger was het een wijngaard geweest en na een paar jaar hebben we er voor eigen gebruik wat wijnranken gepland. De wijn was meer dan voortreffelijk en we hebben daarna stukje bij beetje het hele gebied gebied gekocht. Een hele maatschappij is het geworden, met veertig werknemers."

Het geld dat hij nu met zijn films verdient kan hij dus investeren in zijn artistieke toekomst, zegt Coppola tevreden. Zoals hij in het verleden investeerde in de toekomst van de Amerikaanse cinema. Zijn Zoetrope Studio gaf de aanzet tot inspanningen van generatiegeoten als Spielberg, Scorsese en Lucas om het filmklimaat te verbeteren. "Ik ben altijd een ondernemend type geweest. Iemand die graag in groter sociaal verband werkte. Op school leidde ik bijvoorbeeld de toneelafdeling. Dat soort dingen. We droomden als jonge filmmakers om een eigen studio te hebben, zoals Warner Bros of Fox. Waar commerciële films zouden worden afgewisseld met eigenzinniger producties. Waar een percentage van de verdiensten opzij zou worden gelegd om jonge filmmakers te steunen. Dat is helaas mislukt. Maar Lucas heeft op het gebied van bioscoopgeluid en speciale effecten veel bijgedragen aan de film-ontwikkelingen en Scorsese heeft veel gedaan voor de conservatie van ons filmische erfgoed.

Maar ook voor onze toekomst hoeven we niet te vrezen. Let maar op: over een paar jaar vervangt een generatie van talentvolle regisseurs de spektakelfilms die nu onze doeken vullen door ambitieuzere, intelligentere werkstukken. Ik ben er trots op wij daar met onze steun een bijdrage aan hebben kunnen leven. Amerikaanse filmmakers zijn van nature meer geïnteresseerd in opvolgers dan bijvoorbeeld Italiaanse cineasten. Die gaven alleen om hun eigen films. Gevolg is dat er na hen niemand zich aandiende.

Vergelijk het met een wijngaard. Je plant een boom in vruchtbare grond en blijft 'm besproeien, in de hoop dat zestig jaar later een kleinkind de gieter overneemt. Want anders sterft je boom."

Première 12 december 1996