Bankiertje spelen breekt provincie Zuid-Holland op

Het begint als een relletje in het provinciebestuur van Zuid-Holland en eindigt in een ongekende bestuurlijke crisis die de kop kost van ambtenaren, gedeputeerden en de commissaris van de koningin.

In Den Haag wordt bekend dat de provincie al jaren lang bankiertje speelt. Gedeputeerde Staten lenen in totaal een bedrag van ƒ1,7 miljard dat zij op hun beurt weer voor een deel uitlenen aan risicovolle ondernemingen zoals het noodlijdende handelshuis Ceteco.

Commissaris van de Koningin Joan Leemhuis-Stout.

De rente-opbrengsten worden als welkome extra inkomensbron gezien. Het pakt echter anders uit. De lening aan Ceteco verdwijnt in een bodemloze put. De provincie en dus de burgers zijn daardoor ƒ47 miljoen kwijt. De gedeputeerde van Financiën Arie de Jong (PvdA) trekt zijn consequenties en stapt op. Maar daarmee is de kous nog lang niet af.

Bankiertje spelen is in strijd met de wet en tal van mensen zijn van deze transacties niet op de hoogte.

De beheerder van het kasgeld Karel Baarspul wordt geschorst. Hij is de spil bij de bankierspraktijken. Vervolgens demonstreren in september 250 provincie-ambtenaren in een stille tocht tegen deze schorsing. Zij zijn bang dat de ambtenaren de schuld krijgen en de verantwoordelijke politieke bestuurders de dans ontspringen.

Dat valt erg mee. Minister Bram Peper van Binnenlandse Zaken stelt een onderzoekscommissie in onder voorzitterschap van voormalig minister Cees van Dijk die ooit de parlementaire RSV-enquête leidde. Die komt begin oktober met zijn vernietigende oordeel.

Volgens de commissie is het besluit uit 1995 om te gaan bankieren 'ondeugdelijk, extreem riskant, onrechtmatig en ondemocratisch'. Het toezicht van de complete ambtelijke en bestuurlijke top faalt. De leden van Provinciale Staten krijgen het verwijt dat zij de jaarrekeningen slecht lezen en dus niets in de gaten hebben. Het accountantskantoor Ernst & Young schiet ernstig tekort bij de controle van de boeken.

PvdA-gedeputeerde Jaap Wolf trekt meteen zijn conclusies en stapt op in een poging het geloof in het provinciale bestuur te herstellen. Ook gedeputeerde Jan Heijkoop legt zijn werk neer.

Aan het begin van de vergadering van Provinciale Staten over het rapport kondigt commissaris van de Koningin Joan Leemhuis-Stout eveneens haar onmiddellijke vertrek aan.

Minister Peper erkent in de Tweede Kamer dat ook zijn ministerie niet adequaat heeft gereageerd op signalen. Hij trekt het boetekleed aan en mag blijven.