AMSTERDAM - Voor de zoveelste keer wordt een farmaciebedrijf op het matje van de rechter geroepen omdat er sprake zou zijn van reclame voor medicijnen die alleen op recept te verkrijgen zijn.

Dit keer is het farmagigant Novartis die voor het hekje van de rechtbank in Arnhem moet verschijnen. Het Openbaar Ministerie (OM) heeft een strafzaak aangespannen omdat het van mening is dat het farmaceutische bedrijf middels een tv-campagne een medicijn tegen schimmelnagels heeft aangeprezen.

Fragment uit het tv-spotje van Novartis.

Vlak voor de zomer van 2000 lanceerde geneesmiddelenfabrikant Novartis een tv-spotje dat waarschuwde voor de schimmelnagel. "Schimmelnagels gaan niet vanzelf over en zijn besmettelijk voor uzelf en anderen", vertelde een keurige meneer in een witte jas. "Uw huisarts weet of het een schimmelnagel is en kan u helpen uw nagel weer gezond te maken." Over de naam van het medicijn werd niet gerept, en ook Novartis zelf werd niet genoemd. Reclame maken voor medicijnen die alleen op recept te verkrijgen zijn, mag namelijk niet. Een woordvoerder van Novartis benadrukt daarom dat het hier om een "voorlichtingscampagne en niet om reclame" gaat.

Maar tegelijk met de tv-spotjes werden de huisartsen overstelpt met informatie over het middel tegen kalknagels. En patiënten. De campagne was voor veel mensen aanleiding de toch al drukke huisarts een bezoekje te brengen.

De Dierense huisarts Van der Velden heeft dan ook geen goed woord over voor de tv-spotjes van Novartis. Hij trok bij de Reclame Code Commissie (RCC) aan de bel omdat het "om een rechtstreekse reclame-uiting" ging. "Novartis deed het voorkomen alsof een kalknagel een groot probleem is voor de volksgezondheid", legt een verontwaardigde Van der Velden uit. "Maar dat is gewoon niet zo, het gaat om een cosmetisch probleem dat in uitzonderlijke gevallen medicijnen behoeft. Wij zijn nu veel tijd kwijt om mensen dat uit te leggen. Bovendien, als het om een voorlichtingscampagne ging, waarom werd er dan niet over preventie gesproken? Met voldoende hygiëne en het dragen van slippers kunnen veel schimmelnagels worden voorkomen. Daarnaast heeft het middel nogal wat vervelende bijwerkingen."

De RCC vond de spotjes ook reclame, waarop Novartis in beroep ging. De beroepsinstantie van de RCC oordeelde vervolgens dat er geen sprake was van reclame maar vond de spotjes wel misleidend en droeg de fabrikant op te stoppen met de campagne. Deze uitspraken waren voor het Openbaar Ministerie aanleiding om een strafzaak aan te spannen. De campagne heeft Novartis - in het eerste kwartaal goed voor een nettowinst van ruim €1,1 miljard - geen windeieren gelegd. Na de campagne zag Novartis de omzet van het geneesmiddel verdubbelen van €15 miljoen in 1999 naar €32 miljoen in 2001. Toen het concern met de spotjes begon, schoot de omzet volgens de Stichting Farmaceutische Kengetallen direct omhoog naar €23 miljoen. De woordvoerder van Novartis wilde niet op de verdiensten ingaan: "Het gaat tijdens de strafzaak alleen om de vraag of we een voorlichtings- dan wel reclamecampagne hebben gevoerd."

Het is niet de eerste keer dat een farmaceutisch bedrijf voor de rechter moet verschijnen voor het overtreden van de reclameregels. Ruim een jaar geleden werd Glaxo-SmithKline op het matje geroepen in verband met een campagne voor een zogeheten 'anti-rokenpil'. De tv-boodschap was helder: de dokter kan u helpen te stoppen met roken. Inmiddels was ook hier de huisarts overspoeld met allerlei informatie over de pil. De Utrechtse rechtbank oordeelde dat het hier om pure reclame ging en legde het concern een boete op van €86.000. Glaxo pikte dit niet en zocht het hogerop: er loopt cassatie bij de Hoge Raad.

Ook farmaciereus Roche kreeg een boete opgelegd wegens het overtreden van de reclameregels. Het ging om een medicijn tegen overgewicht. De fabrikant plaatste advertenties in huis-aan-huisbladen die bedrieglijk veel op redactionele stukken leken. Hierin werd verwezen naar een informatielijn en website waar snel duidelijk werd dat het om een afslankpil van Roche ging. Ook hier pakte het oordeel slecht uit voor de industrie, Roche kreeg een boete van €159.000 opgelegd.

zoek naar gerelateerde artikelen

wo 1 mei 2002