De Ariane-4 raket was tot nu het meest succesvolle werkpaard voor Arianespace. Vanaf volgend jaar zal de veel krachtiger Ariane-5 raket hem gaan vervangen. Deze kan aanzienlijk meer vracht vervoeren.

KOUROU (Frans Guyana) - Ze hadden het allemaal zo mooi geregeld in de ruimte. Canada, de VS en Mexico kregen exclusieve rechten om met hun communicatiesatellieten het Noord-Amerikaanse continent te bestrijken. Jarenlang ging het goed. Totdat de Wereldhandelsorganisatie (WTO) besloot dat dit niet langer kon. De markt moest open, ook derden moesten toegang krijgen. Het Nederlandse New Skies Satellites (NSS) is een van de bedrijven die in het gat springen.

Hoewel de hegemonie van de drie nog zeer sterk is (met grote namen als Panamsat, Echostar en GE Americom), komt daar nu toch een kentering in. NSS is de strijd aangegaan om ook een plekje op de zeer lucratieve Noord-Amerikaanse markt te veroveren. Een belangrijke stap daarin werd deze maand gezet met de lancering van New Skies' eigen satelliet, de NSS-7. Een satelliet met een zeer groot vermogen, die binnenkort zijn antennes ook op Noord-Amerika gaat richten. In september volgt nog een tweede satelliet.

"De Amerikanen vinden dat beslist niet leuk, maar uiteindelijk hebben ze schoorvoetend moeten toegeven", zegt Johan Kroon. Hij is bij het ministerie van Verkeer en Waterstaat onder meer belast met de controle op de naleving van internationale afspraken op het gebied van satellietcommunicatie, afspraken die moeten voorkomen dat dicht bij elkaar hangende satellieten elkaar storen.

De afspraken worden gemaakt door de ITU (Internationale Telecommunicatie Unie) in Genève, een club waarin 183 landen samenwerken. Daar moeten alle aanvragen, dus ook die het ministerie van Verkeer en Waterstaat voor NSS deed, worden ingediend voor de gewenste frequenties en de locaties (slots) in de ruimte voor de satellieten. Aanvragen, die op volgorde van binnenkomst worden gehonoreerd.

Door de ITU als enige met de toewijzingen te belasten, wordt voorkomen dat men in elkaars vaarwater zit. Want hoe gek het ook klinkt, de plaatsen voor geostationaire satellieten (zij die boven een vaste plek boven de aardbol hangen) zijn beperkt. De ideale plaats is die boven de evenaar, op 36.000 kilometer hoogte. Daar is het te bereiken aardoppervlak het grootst. Om storingen te vermijden is echter een minimumafstand van 2 à 3 graden vereist. Dat betekent dat er maximaal 180 satellieten rond de aarde boven de evenaar kunnen hangen.

Veel van die satellieten worden gelanceerd vanaf de basis in Kourou in Frans Guyana. Een dunbevolkt gebied (165.000 inwoners op een oppervlak ter grootte van Portugal), vrij van orkanen en aardbevingen en slechts een paar honderd kilometer van de evenaar verwijderd. Door die ligging kan maximaal geprofiteerd worden van het effect van de middelpuntvliegende kracht van de aarde. De raketten worden als het ware de ruimte 'ingeslingerd'. Dat scheelt kostbare brandstof. Niet alleen voor de raket, maar ook voor de satelliet, die met behulp van zijn kleine stuurraketjes na de lancering nog naar de juiste plek in de ruimte moet worden gemanoeuvreerd. Dat manoeuvreren kan van grote invloed zijn op de levensduur van een satelliet. Gaat alles voorspoedig en bereikt de satelliet snel zijn ideale positie, dan nog verbruikt hij al snel de helft van al zijn beschikbare brandstof. De resterende hoeveelheid is bestemd voor het regelmatig bijsturen van de satelliet. Dat moet genoeg zijn voor minimaal 12 jaar, maar kan door een moeizame lancering ernstig worden bekort.

Vanaf Kourou werden de afgelopen achttien jaar van de wereldwijd gelanceerde 214 telecommunicatiesatellieten, liefst 136 door Arianespace de ruimte in gestuurd. Deze onderneming werd in 1980 op initiatief van 36 Europese bedrijven, 13 banken (waaronder ABN Amro) en het Franse ruimtevaartcentrum CNES opgericht omdat men niet langer afhankelijk wilde zijn van de VS.

En met de Franse overheid als stuwende motor werd Arianespace een succes. Ook nu nog zijn de orderboeken goed gevuld: de komende tijd moeten er nog eens 46 satellieten vanaf Kourou de ruimte in worden gestuurd, waarvan 2 voor New Skies. Voor Frans Guyana betekent de lanceerbasis een belangrijke bron van inkomsten. De ruimtevaart levert aan het bruto nationaal product liefst voor 25% bij. Veel bescheidener zijn de bijdragen van de houtproductie en de visserij op met name garnalen.

zoek naar gerelateerde artikelen

ma 29 april 2002