AMSTERDAM - Het kabinet weigert bij nader inzien nu een handtekening te zetten onder het contract met de Amerikanen over deelname in de ontwikkeling van de Joint Strike Fighter, JSF, waarmee eerder al was ingestemd.

Dit is gebeurd onder druk van de ministers van PvdA en D66 die daarmee hun eigen fracties in de Tweede Kamer volgden. Hun coalitiegenoten van de VVD zijn daarover woedend, maar de liberale bewindslieden hebben niet serieus overwogen om het demissionaire kabinet te verlaten.

Staatsrechtelijk was de ondertekening mogelijk nadat deze week in de Tweede Kamer tot twee keer toe de stemmen staakten bij een motie tegen de JSF waardoor deze in rook was opgegaan.

Premier Kok zag echter onvoldoende draagvlak voor een positief besluit nu. "Het is drie weken voor de verkiezingen. Er is een patstelling in de Tweede Kamer, die ook nog eens het budgetwapen uit de kast heeft gehaald", aldus de premier na afloop van de ministerraad. Hij vreesde dat als het kabinet toch 'ja' had gezegd, dit besluit snel was teruggedraaid.

PvdA en D66 dreigden de Kamer volgende week van reces terug te roepen als het kabinet had getekend om een aanvullende begroting met JSF-geld te blokkeren. Daardoor dreigde behalve het geld voor de JSF ook geld voor de troepen in Afghanistan en de terreurbestrijding niet uitgegeven te kunnen worden.

In februari besloot het kabinet om voor ruim 800 miljoen dollar in het JSF-project te stappen. Het meebouwen aan deze opvolger van de F16 zou voor het bedrijfsleven zo'n slordige tien miljard dollar aan omzet opleveren.

Vandaag gaan premier Kok, vice-premier Jorritsma en staatssecretaris Van Hoof (Defensie) rond de tafel zitten met de Amerikaanse ambassadeur. Zij zullen de Amerikanen voorleggen de JSF-ondertekening tot juli uit te stellen, waarbij bovendien hetzelfde industriële pakket op tafel moet blijven. Als dit niet lukt komt het kabinet volgende week opnieuw bij elkaar.

De boodschap van JSF-producent Lockheed Martin en het Pentagon was steeds dat de handtekening er gisteren moest zijn, anders kon het bedrijfsleven in ons land naar de lucratieve opdrachten fluiten. Met name Italië hoopt de opdrachten in te kunnen pikken.

Lockheed Martin benadrukte gisteren opnieuw dat het JSF-programma geen vertraging duldt omdat dit hogere kosten betekent. De Amerikaanse vliegtuigbouwer moet eerdaags de toeleveranciers aanwijzen. Behalve Italië tekenen tot juli nog een aantal andere landen. De bedrijven uit die landen komen voor contracten in aanmerking, aldus de boodschap uit de VS.

Premier Kok gelooft er niets van dat de 'deadline' van gisteren hard is. "Het contract is voor de VS geen daad van opperste generositeit tegenover ons, ze hebben er zelf ook belang bij. Als de Amerikanen een redelijke ruimte bieden dan heeft iedereen daar belang bij."

Volgens Kok bestaat het gevaar als er nu getekend wordt dat een volgend kabinet de zaak weer terugdraait. Ons land kan tot 15 september zonder kosten uitstappen. Maar dan zitten zowel de Nederlandse bedrijven als de Amerikanen met de gebakken peren.

Tekenen na 15 mei als er een nieuwe Tweede Kamer is, geeft volgens Kok meer politieke en financiële zekerheid. Hij zei er echter niet bij dat de lijst-Pim Fortuyn zich tegen de JSF heeft gekeerd. Ook kon hij niet aangeven waarom zijn eigen PvdA die nu tegen de JSF is na de verkiezingen plotseling voor zou zijn.

VVD-Kamerlid Balemans is woedend op coalitiepartners PvdA en D66 die het JSF-besluit hebben tegengehouden. "Het woord Arbeid is bij de Partij van de Arbeid ver te zoeken. Hier worden 43.000 manjaren werk door het riool gespoeld, en alleen maar om te camoufleren dat Kok en PvdA-leider Melkert de regie kwijt zijn", zegt hij.

GroenLinks-leider Rosenmöller hekelt vooral de besluiteloosheid van het kabinet.

zoek naar gerelateerde artikelen

za 27 april 2002