AMSTERDAM - Zelden in de geschiedenis van deze krant hebben zoveel lezers gereageerd op onze oproep forse prijsverhogingen door te geven. Op dit moment staat de teller op 1350 reacties die meer dan 3100 voorbeelden van prijsstijgingen opleverden. Ons lezersonderzoek heeft veel teweeggebracht.

De Tweede Kamer vroeg tekst en uitleg aan minister Zalm die de Consumentenbond heeft gevraagd een zwarte lijst op te stellen van bedrijven en gemeenten die de euro hebben aangegrepen om absurde prijsverhogingen door te voeren. Vandaag een samenvatting van 'de week van de europrijzen'.

Uit ons lezersonderzoek sprongen de supermarkten er relatief gunstig uit. Het is de vraag of dat terecht is. Liefst 750 keer werden door lezers voorbeelden aangedragen van prijsverhogingen bij de grootgrutters. Die bleven meestal beperkt tot stijgingen van 5 tot 10 procent en andere ergernissen, maar tellen natuurlijk extra zwaar omdat boodschappen een grote kostenpost vormen.

Voor ons is het moeilijk te bewijzen of ook de supermarkten de euro hebben misbruikt. Er zijn immers elke week tientallen aanbiedingen en er is een enorme concurrentie. De peperdure planten, bloemen, groente en het fruit zijn waarschijnlijk een tijdelijke aangelegenheid als gevolg van vraag en aanbod. Niettemin zeer veel klachten. Vooral aan het adres van Albert Heijn en Laurus. Dat laatste concern toonde zich geïnteresseerd in de kritiek van haar klanten. Ook 'goedkope' zaken, zoals de Hema, het Kruidvat en Blokker krijgen ervan langs.

Wat de levensmiddelen betreft: liefst 20 klanten vertelden ons dat Yakult een stuk duurder is geworden. Eerst zeven flesjes voor Hlf. 5,95, nu €3,25. Een procentuele stijging van 20 procent. Voor de rest veel klachten over de prijsstijgingen van melk, vlees, margarine, muesli, voorgebakken frites, Bavaria bier, theezakjes van Douwe Egberts, vis, luxe (Waldkorn)brood en tientallen andere producten. Zelf ontdekten we deze week dat de kiloprijs ontbijtspek bij Albert Heijn €2,40 hoger is dan bij de Keurslager.

Andere winkels hebben volgens onze lezers ook onverklaarbare prijsstijgingen berekend. Dat verschilt overigens per winkel(keten). Waarom batterijen en lampenbollen soms zo duur zijn, is ons een raadsel. Zit daar nu ook een ecotax op? Voorts werden bijvoorbeeld genoemd: gekleurde lampen-olie bij Xenos, typelinten, de cartridges van Epson, kattenvlooienbanden, hondenbrokken, medicijnen en veel producten bij de doe-het-zelfzaken. Vijf lezers wezen ons erop dat spaanplaatschroeven opeens 120 procent duurder zijn geworden.

Het lenen van een videootje of dvd is in ieder geval bij tal van videotheken 20 procent en meer in prijs gestegen.

Ook de (merk)kleding is zeer aan de prijs. Een verkoopster in een damesmodezaak mailde ons de volgende tekst: "De merkspijkerbroeken zijn nu vaak duurder dan 100 euro. Als je eenmaal boven de 100 zit, kun je de prijs verder verhogen. Als je van 99 euro naar 101 euro gaat, doorbreek je een psychologische grens. Fabrikanten gaan er immers vanuit dat sukkels een spijkerbroek van onder de 100 euro dragen en de happy few boven dit bedrag zit."

Ons advies: blijf vooral een sukkel.

Enorm veel reacties over de horeca. Een aantal uitbaters meent dat zij ten onrechte in een kwaad daglicht zijn gesteld. Dat is onzin. Wij hebben diverse keren geschreven dat wij volledige bedrijfstakken niet willen beschuldigen maar uitsluitend de ladelichters. Albert van Beek van snackbar Manneken Pis aan het Damrak in Amsterdam eist per fax een correctie, omdat wij hebben geschreven dat zijn puntzak frites €3 kost. "De prijs klopt, maar de inhoud van deze zak weegt bijna een kilo", stelt hij. Toch krijgt Van Beek geen rectificatie, want wij hebben de naam van zijn bedrijf helemaal niet genoemd.

Bedrijfsleidster Nancy Lam van het restaurant Golden Garden is ook verdrietig. "U schrijft dat wij onze prijzen met 15 procent hebben verhoogd, maar dat is onjuist. Het was 11,9 procent en we waren al een paar jaar niet in prijs gestegen." En J. Hulzebosch, eigenaar van eetcafé De Markt in Beilen, stuurt zijn complete prijslijst als bewijs dat hij helemaal niet zo duur is. In een telefonische toelichting erkent hij onmiddellijk dat heel wat collega's belachelijke prijzen hanteren. "Ik was deze week in Amsterdam. Het is niet normaal hoeveel je daar voor een glas bier moet betalen."

Ter geruststelling: Hulzebosch lijkt een eerlijke ondernemer. Bij hem een glas Warsteiner voor €1,40, een koffie voor €1,30, een broodje ham voor €1,60 en een flinke Wiener schnitzel met frites, rauwkost en een warme groente voor €8,50. We komen snel langs.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) vindt het onterecht dat deze krant in een hoofdartikel spreekt van 'roofzuchtige lastenverzwaringen van gemeenten'. Volgens de VNG stijgen de rijksbelastingen jaar in, jaar uit sneller dan de gemeentelijke belastingen. Dat weten wij overigens allang en hebben daar eind februari nog over geschreven. Maar wat de heren en dames ambtenaren en andere hotemetoten maar niet willen begrijpen, is het feit dat burgers zich vooral boos maken over absurde verhogingen die waarschijnlijk buiten alle koopkrachtontwikkelingsplaatjes vallen, maar voor individuen keihard aankomen. Waarom gaan de kosten van het onderhoud van een graf in Leidschendam omhoog van Hlf. 80,15 naar €95, een stijging van 125 procent?

Waarom moest Simon Wever, organisator van de avondvierdaagse in Schagen, vorig jaar €31 leges betalen en nu €149,98, een stijging van zo'n 500 procent? Natuurlijk weten we het antwoord al: omdat de gemeente de werkelijke kosten van de avondvierdaagse moet doorberekenen. Maar is er dan nooit eens een raadslid dat met zijn vuist of tafel slaat en zegt: een avondvierdaagse is gezond, de eerste wandel-hooligan moet nog verwekt worden en zo'n stukje afleiding is aanzienlijk goedkoper dan de subsidie aan het zoveelste honk voor randgroepjongeren.

Waarom moet de heer Visser voor zijn vent- en standplaatsvergunning 700 procent meer betalen?

Waarom zijn de zones voor de stadsmobiel voor bejaarden en gehandicapten in tal van steden op 1 april fors in prijs gestegen?

Waarom is de toeristenbelasting zoveel duurder geworden waardoor bijvoorbeeld Jan 'Modaal' de Wit voor zijn caravan nu honderd gulden meer moet betalen dan vorig jaar?

Waarom moet een inwoner van Gouda voor zijn zomerhuisje aan de Reeuwijkse Plassen €1444 (Hlf. 3182,16) aan forensenbelasting per jaar betalen?

Waarom moet de heer Plokker nu €78,36 hondenbelasting betalen en vorig jaar Hlf. 110,56, een verhoging van 65 procent?

Jannie de Haan uit het Friese Luxwoude nam vorig jaar een optie op een bouwkavel. De gemeentelijke aansluitingskosten (elektra, gas en water) bedroegen Hlf. 2750. Dit jaar bedragen de kosten €1842 of wel Hlf. 4052. Een stijging van 47 procent.

Het zijn deze en talloze andere voorbeelden wat een deel van onze lezers witheet van woede maakt.

Overigens is een deel van het particuliere bedrijfsleven geen haar beter. Uurlonen en voorrijkosten zijn menigmaal exorbitant gestegen. Anno 2002 leven we in een weggooimaatschappij. Als er bij u en bij mij iets kapot gaat, betaalt u zich scheel. U bent bijna genoodzaakt iets nieuws aan te schaffen.

Veel mensen die met belachelijke prijsstijgingen worden geconfronteerd, vragen om uitleg, maar krijgen zelden een duidelijk antwoord. Gemeenten poeieren de vragen af met 'dat heeft de Raad zo besloten'. Ondernemers leggen de schuld bij de inflatie of de stijgende inkoopprijzen. De tandartsen geven de schuld aan minister Borst. We kregen ook een stuk of tien reacties van verkopers, die ons vertelden dat sommige detaillisten een aantal producten uit het assortiment met tientallen procenten hebben verhoogd, omdat de klant het misschien toch niet ziet. Het betreft vooral speciale artikelen die je niet overal kunt kopen, zodat er ook nauwelijks concurrentie is. "Mijn baas zei: Maak van de gulden maar een euro. We zien wel waar het schip strandt", aldus een anoniem mailtje.

We kregen zegge en schrijve één telefoontje van iemand die gelukkig is met de euro. Deze collectant van de Hartstichting klaagde aanvankelijk omdat de collectezakjes die huis-aan-huis worden bezorgd, flink duurder zijn geworden. Daarna vertelde hij: "We halen minstens 20 procent meer op dan vorig jaar, want in plaats van een gulden doen heel wat mensen een halve euro (Hlf. 1,10) of een hele euro in het zakje."

Fred van Raaij staat bekend als de 'europrofessor'. Hij doceert economische psychologie aan de Katholieke Universiteit Brabant in Tilburg. Hij zegt: "Enerzijds moeten de mensen leren in euro's te gaan denken en aan de andere kant is het dom niet in guldens terug te rekenen omdat je dan de eventuele prijsverhogingen niet kent."

Volgens hem zijn veel mensen laconiek met de euro omgesprongen door de gulden met twee te vermenigvuldigen in plaats van factor 2,20. "Er was aanvankelijk weinig waardebesef van de euro. Nu ontdekken de consumenten dat ze te veel geld uitgeven en daarom ben ik niet verbaasd dat zoveel lezers reageren." Volgens hem zullen veel Nederlanders nog jaren in guldens blijven denken, vooral als het om grote bedragen gaat.

Een horecaondernemer vertelde ons dat vooral de jeugd zeer kwistig met de euro omspringt. "Bij ons kost een pilsje 1,70. Dat is Hlf. 3,75 en een kwartje duurder dan vorig jaar. Veel mensen geven gewoon twee euro en zeggen: 'Laat maar zitten'. Dat is dus een fooi van 30 eurocent of wel 66 cent. Zoveel fooi kregen we vroeger nooit."

De afgelopen week hebben we u uitgebreid geïnformeerd over de europrijzen. Uw reacties waren geweldig en daar willen we u hartelijk voor bedanken. We hopen dat u er begrip voor heeft dat we lang niet met iedereen contact konden opnemen. Enkele honderden brieven en mailtjes moeten nog bestudeerd worden. Uit veel reacties blijkt een ware heimwee naar de gulden. Dat is echter een gepasseerd station. Misschien dat door uw reacties de 'prijzenovertreders' hun leven beteren. Wellicht gaat u nog scherper op prijsverschillen letten en mogelijk wordt de politiek alerter.

Wellicht kan een nieuw kabinet eens een onderzoek houden naar de gevolgen van een opeenstapeling van tariefsverhogingen voor bepaalde groepen. Zo kregen we vele tientallen telefoontjes en brieven van ouderen met een aow en een klein, aanvullend pensioen die door een combinatie van huurverhoging, stijgende ziektekosten, duurder openbaar vervoer en andere prijsstijgingen zich grote financiële zorgen maken.

Tot slot willen wij u een heel aardig telefoontje van de heer Tenser uit Amsterdam niet onthouden. Hij dicht de grootste krant van Nederland wel heel veel invloed toe. Op enthousiaste toon zegt hij: "Ik vind die actie van jullie over het misbruik van de euro fantastisch. Bij ons in de supermarkt in Osdorp zijn gisteren de prijzen verlaagd!"

zoek naar gerelateerde artikelen

za 27 april 2002