DEN HAAG - Premier Kok heeft gisteren getuigd van de volstrekte machteloosheid waarmee het kabinet op 11 juli 1995 de val van Srebrenica heeft ondergaan. Bosnische Serviërs liepen toen de VN-enclave onder de voet en vermoordden later 7.500 moslim-mannen.

"Het was hectisch, er kwam steeds nieuwe verbrokkelde informatie binnen en we waren niet in staat de boel te keren", vertelde de premier in een muisstille Tweede Kamer die gisteren het NIOD-rapport besprak. De Kamer besloot definitief een parlementaire enquête in te stellen naar de val van Srebrenica.

"In zo'n situatie heb je twee keuzes: eenieder gaat zijns weegs of je zoekt elkaar op. Dat laatste hebben we gedaan", vertelde Kok. Het kabinet kwam in spoedzitting bijeen in de crisisbunker onder het ministerie van Defensie. "In de notulen staat alles netjes onder elkaar, maar in werkelijkheid was het een ongeordend samenzijn waarbij we echt niet even de bevelen voor Dutchbat hebben opgesteld."

"De werkelijkheid voltrok zich in die dagen in razend tempo", vervolgde hij. "Onze jongens waren daar in levensgevaar, en duizenden vluchtelingen waren aan hun zorg toevertrouwd. De lotsverbondenheid hield in dat de vrijheid van de Dutchbatters ook de veiligheid van de vluchtelingen moest inhouden. De bezorgdheid om de vluchtelingen stond centraal."

De minister-president sprak de kritiek tegen dat hij voor en tijdens de val onvoldoende 'regie' had gevoerd. "Er was geen reden om minister Voorhoeve (Defensie) van de bal te schuiven en verder onzichtbaar te maken. Er was geen sprake van dat Voorhoeve of minister Van Mierlo (Buitenlandse Zaken) tekort schoten. De 'regie overnemen' is een volstrekte miskenning van de werkelijkheid want Defensie heeft een veel groter ambtelijk apparaat dan de minister-president", zei Kok.

Ook sprak hij tegen dat het eerste kabinet-Kok Voorhoeve in '94-'95 had laten barsten bij zijn pogingen om voor Dutchbat internationale steun of een aflossing te vinden. Bovendien wist de Kamer daar alles van af want het er was voor de val van Srebrenica al uitgebreid over gedebatteerd.

De minister-president wilde niet te gedetailleerd ingaan op het NIOD-rapport omdat de Kamer een parlementaire enquête gaat houden waarbij tientallen politici en militairen onder ede gehoord zullen worden. Kok wil daarvoor zijn kruit droog houden, maakte hij duidelijk.

De Kamer zal pas na de verkiezingen een enquêtecommissie samenstellen waardoor ook de lijst-Pim Fortuyn er een vertegenwoordiger in kan krijgen. De VVD keerde zich als enige tegen een enquête.

De Tweede Kamer vroeg het kabinet om een 'gebaar' te maken naar de nabestaanden van de vermoorde mannen. Kok kondigde aan dat hij bereid is de nabestaanden te ontmoeten, maar alleen als dat niet zal ontaarden in een mediacircus:

Verder is Kok bereid tot een financieel gebaar, maar hij wilde niet zeggen wat dat gaat inhouden. De minister-president benadrukte dat Nederland al veel financiële hulp geeft en na de VS de grootste donor van Bosnië is.

zoek naar gerelateerde artikelen

vr 26 april 2002