DEN HAAG - De bevelhebber van de landmacht, luitenant-generaal Ad van Baal, is gisteren onder zware druk van VVD-minister De Grave (Defensie) opgestapt. Daarnaast dreigt De Grave in moeilijkheden te komen door een rapport waarin forse kritiek wordt geleverd op de hoogste burgerambtenaren van Defensie en daarmee ook op de minister zelf.

Van Baal heeft fors tegengestribbeld tegen zijn ontslag maar werd uiteindelijk gedwongen zijn pet aan de wilgen te hangen. Zijn positie werd onhoudbaar na het vernietigende NIOD-rapport waaruit bleek dat de landmachttop na de val van Srebrenica in 1995 allerlei vervelende zaken verborgen heeft gehouden voor de toenmalige minister Voorhoeve.

Generaal Van Baal was gisterochtend zwaar aangeslagen en zeer geëmotioneerd. Hij had zich graag onder ede willen verdedigen in een strafrechtelijk onderzoek of een parlementaire enquête. "Ik kan echter niet langer ten volle functioneren als boegbeeld van de Koninklijke Landmacht", schrijft hij aan zijn soldaten in zijn laatste dagorder.

Ad van Baal (Foto: ANP)

Het NIOD heeft echter weinig aan te merken op Van Baal persoonlijk. Hij was plaatsvervangend bevelhebber onder generaal Couzy die in het rapport wordt beschouwd als de hoofdverantwoordelijke voor de 'onwil' om vervelende zaken te melden.

Ook diens waarnemer, generaal-majoor Warlicht, kwam er in het rapport niet goed af.

Couzy en Warlicht zijn echter allang de dienst uit.

Van Baal lijkt de pech te hebben dat hij op het verkeerde moment in het verkeerde gezelschap terecht is gekomen. Van Baal zelf vindt dat zijn integriteit niet ter discussie staat.

"Hij is van opvatting dat de term 'onwil' zoals gebruikt in het NIOD-rapport niet op hem van toepassing is", schrijft De Grave aan de Tweede Kamer.

Minister De Grave "respecteert" het besluit van Van Baal en vindt dat hij sinds april vorig jaar "zeer goed heeft gefunctioneerd als bevelhebber" en "een substantiële bijdrage heeft geleverd aan de modernisering van de Koninklijke landmacht". De Grave heeft vorig jaar Van Baal zelf benoemd en roemde hem vanwege zijn veranderingsgezindheid. Bij de krijgsmacht had Van Baal veel respect maar hij was niet bijzonder geliefd.

De Tweede Kamer reageerde met begrip en respect op het opstappen van de bevelhebber. Het CDA vindt echter dat het niet kan blijven bij het aanwijzen van een zondebok.

PvdA-leider Melkert wil volgende week duidelijkheid over wie er precies in de toenmalige top van de landmacht zaken onder het tapijt heeft geschoven. Minister De Grave heeft aangekondigd dat hij dat zal laten uitzoeken.

De Grave is echter niet van plan om aangifte te doen en de zaak in handen te geven van het openbaar ministerie, zoals de militaire vakbonden hebben voorgesteld.

De bonden reageerden uiteenlopend. ACOM-voorzitter W. van der Linden kenschetst de stap als onlogisch: "Van Baal werd een jaar geleden nog benoemd, terwijl mijns inziens alles wat over zijn rol in het Srebrenica-drama in het NIOD-rapport staat toen al bekend was.

Ik snap niet dat de opinie van de politiek in korte tijd zo kan veranderen."

Voorzitter J. Debie van de Vakbond voor Defensiepersoneel juicht het opstappen juist toe. "Van Baal heeft de enig juiste conclusie getrokken uit de kritiek op het functioneren van de landmachttop inzake ten tijde van de val van Srebrenica. En de huidige bevelhebber behoorde indertijd al tot die top. Hij kan daarom niet langer geloofwaardig functioneren als de hoogste baas van de landstrijdkrachten. Dit is een wijs besluit.

VVD-minister De Grave dreigt morgen opnieuw in zwaar weer weer te komen. In het rapport van de commissie-Franssen die onderzoek heeft gedaan naar de rol van de Chef Defensiestaf staat dat de ambtelijke top onder verantwoordelijkheid van De Grave te weinig heeft gedaan met belangrijke aanbevelingen uit 1999 om de structuur van Defensie te stroomlijnen.

De hoogste burgerambtenaren van Defensie staan al op het punt om te worden vervangen of zijn al weg. De commissie-Franssen, onder leiding van de Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland, adviseert verder in het rapport dat morgen verschijnt om van de Chef Defensiestaf een opperbevelhebber te maken.

zoek naar gerelateerde artikelen

do 18 april 2002