SCUNTHORPE - Heel Groot-Brittannië rouwt dezer dagen om de dood van de Koningin-moeder, maar in Scunthorpe is er nog heel ander koninklijk leed; de Queen Mary puft geen stoom uit nu zij al maanden buiten gebruik is. De werkloze staalkolos is een van de vier, naar Britse majesteiten vernoemde, hoogovens, die in het Oost-Engelse stadje het kloppend hart van de grootste staalfabriek van Corus vormen. Een hart dat kampt met een gevaarlijk, chronisch probleem: dat van overcapaciteit.

Drie miljoen ton staalproductie en 10.000 banen schrapte het Brits-Nederlandse fusieconcern de afgelopen paar jaar. Harde ingrepen, noodzakelijk om het zwaar verliesgevende bedrijf overeind te kunnen houden. Maar zelfs na de afslanking staat de combinatie van British Steel en Koninklijke Hoogovens wankel op haar benen. Want het dure Britse pond en de malaise op de internationale staalmarkt blijven de nummer twee van Europa bedreigen. De uit bedrijf genomen 'koninklijke hoogoven' in Scunthorpe is formeel geen slachtoffer van bovengenoemde staalsanering. Dat treft immers een door bedrijfssluitingen doorgevoerde, structurele productiebeperking. De Queen Mary zal daarentegen weer in gebruik worden genomen, zegt de lokale plantmanager, als de marktomstandigheden dat eenmaal toelaten. De vraag is of dat er van zal komen.

In haar hoogtijdagen was British Steel op afstand de grootste speler op de Engelse thuismarkt. Het concern had ruim 60% van de Britse staalmarkt in handen, eind jaren '70 goed voor een totale afzet van 19,1 miljoen ton. Nadien is de staalconsumptie in het Verenigd Koninkrijk gestaag gegroeid, naar 22,9 miljoen ton in het afgelopen jaar. De Britse staalproducenten verloren gezamenlijk echter schrikbarend terrein. In 2001 leverden zij nog maar 29% (6,7 miljoen ton) van de totale staalbehoefte.

Er is al veel gezegd en geschreven over de oorzaken van deze neergang. Het dure Britse pond heeft voor Corus de weg naar het buitenland afgeknepen en de deur andersom juist wijd opengezet. De buitenlandse concurrentie voorziet inmiddels in bijna een derde van de huidige Britse staalbehoefte en drukt de nationale staalproducent daarmee in het defensief. De grootste bedreiging komt echter uit een andere hoek.

Onderzoekscijfers tonen aan dat de grootste staalstroom Groot-Brittannië vorig jaar haast onzichtbaar bereikte: via staalcomponenten die zijn verwerkt in geïmporteerde producten. Maar liefst veertig procent van het totale Britse staalgebruik wordt langs deze weg het land binnengehaald - via de import van goederen als wasmachines, auto's en industriële machines.

De vinger wordt daarmee voor Corus op een heel andere zere plek gelegd: op die van de tanende Britse industriële productie (zie illustratie). De aantijgingen van Corus richting de Britse overheid zijn zodoende verklaarbaar. De regering Blair doet volgens het concern veel te weinig om investeringen te stimuleren. Corus-bestuurslid Stuart Pettifor verweet de premier vorige week nog dat hij het nationale belang op dit punt verkwanselt. "De prime minister maakt zich meer zorgen om zijn aanzien bij het Amerikaanse volk dan om ons. En als wij daar wat van zeggen, horen we dat de toekomst van Engeland in de dienstensector ligt."

In dat licht bezien is de fusie met Koninklijke Hoogovens voor British Steel een zegen. De Nederlanders hebben een moderne staalfabriek in de eurozone en kunnen, als de recente productieproblemen van IJmuiden eenmaal definitief tot het verleden behoren, de enorme verliezen in het Verenigd Koninkrijk voor een aanzienlijk deel compenseren. Voor de Britten geldt dat de krimpende industriële basis in dat land waarschijnlijk structureel is. De afgeslankte Britse Corus-vestigingen proberen daarom door specialisatie in hoogwaardig staal een eigen plek op de internationale staalmarkt te veroveren. De huidige verliezen (2001: bijna een miljard euro) snijden die weg nu echter grotendeels af.

Verregaande specialisatie in staal vergt meer kapitaal voor onderzoek en ontwikkeling. Geld dat er niet is - de Britse r&d budgetten zijn zelfs aanzienlijk geslonken. Het door de banken ingegeven cash-management verhindert zo dat Corus zich uit de malaise innoveert. En dat lijkt de meest plausibele verklaring te zijn voor het in de etalage zetten van de aluminiumactiviteiten.

Een verlichting van de schuldenlast kan Corus de nodige lucht geven om te investeren. Maar zelfs dan is het twijfelachtig of het concern met succes die slag zal kunnen maken.

Want een belangrijke afnemer voor hoogwaardig staal, de Verenigde Staten, probeert met de recente staalheffing de deur voor de buitenlandse concurrentie goeddeels op slot te doen.

De door Corus-bestuursvoorzitter geopperde nieuwe fusiewens is zodoende geen verrassing meer. Het zou in het ergste geval een laatste redmiddel kunnen zijn om het Brits-Nederlandse concern te kunnen laten overleven. Maar zal iemand het aandurven in de huidige markt met deze reus op lemen voeten het huwelijksbootje te delen? Als alles tegenzit huilt Scunthorpe straks nog meer 'koninklijke' tranen.

zoek naar gerelateerde artikelen

wo 17 april 2002