door Teije Brandsma NAIROBI - Een geografische nachtmerrie, zo is de grens tussen Eritrea en Ethiopië vaak beschreven sinds de twee landen in mei 1998 een bloedige oorlog voerden. Vandaag doet het Permanente Hof van Arbitrage in Den Haag in besloten zitting een uitspraak over het definitieve grensverloop. Beide landen zeggen die te zullen respecteren.

Niet vaak zijn twee naties slaags geraakt om redenen die derde landen zo irrelevant vonden. Hoewel de invoering van een eigen munt door Eritrea de oorlog in een stroomversnelling bracht, was het vooral verschil van mening over het verloop van de grens dat het conflict deed ontbranden. Het omstreden grensgebied is dor, ongeschikt voor landbouw, heeft geen bodemschatten en is praktisch onbewoond.

Het was vooral de trots van de leiders van beide landen die er uiteindelijk toe leidde dat de al jaren smeulende meningsverschillen uitmondden in een van de bloedigste gevechten van de twintigste eeuw. De Ethiopische premier Meles Zenawi en president Isaias Afewerki van Eritrea zijn voormalige krijgsbroeders, die zij aan zij vochten tegen de gehate Ethiopische dictator Mengistu in de jaren tachtig. Toen was Eritrea nog een provincie van Ethiopië.

En ook toen al was er onduidelijkheid over het grensverloop. Maar omdat het slechts over grenzen tussen provincies ging, interesseerde dat slechts een enkele ambtenaar. Dat veranderde vanaf 1993, toen Eritrea onafhankelijkheid verkreeg. Het jonge land beroept zich op de grens zoals kolonisator Italië die trok in 1902, toen het een verdrag sloot met de toenmalige heerser van Ethiopië, Menelik II.

De Ethiopische claims zijn minder duidelijk. Zij willen terug naar de situatie voor de gevechten in 1998 begonnen. Wat concreet inhoudt dat ze de grens meer naar het noordoosten willen verleggen. Op de landkaarten die in Addis Abeba worden uitgegeven, is de grens kilometers ten noordoosten van de 'koloniale grens' gedrukt. De meeste gevechten vonden plaats tussen deze twee grenzen.

Hoewel de Eritreërs zich beroepen op de afspraken van hun voormalige kolonisator, zijn ook die honderd jaar oude denkbeeldige lijnen over dorre heuvels voor meerdere uitleg vatbaar. De Italianen volgden vooral de rivieren, maar op een aantal plekken ging dat niet. In de regio rond de plaats Badme is een denkbeeldige rechte grenslijn getrokken die twee rivieren met elkaar verbindt. Deze denkbeeldige lijn is ook te zien in de meeste atlassen.

In een andere regio, bij Tserona-Zalambessa, waar tijdens de oorlog tienduizenden mannen in enkele uren werden neergemaaid, is er nog meer onduidelijkheid. Hier noemden de Italianen in hun grensverdrag bepaalde rivieren, die echter door een deel van de lokale bewoners anders worden genoemd.

De uitspraak van het Hof van Arbitrage, gevestigd in het Haagse Vredespaleis, is definitief. Het is onvermijdelijk dat de politieke en militaire top van een van de beide landen dit weekeinde teleurgesteld raakt. Om publieke afgang te besparen wordt de uitspraak vandaag gedaan achter gesloten deuren.

zoek naar gerelateerde artikelen

za 13 april 2002