ASSEN - Met een zucht van verlichting hebben Dutchbatters gereageerd op het gisteren uitgebrachte NIOD-rapport over Srebrenica. Na jarenlang te zijn beschuldigd en geschoffeerd, voelen de meeste ex-leden van het dertiende bataljon luchtmobiele brigade het gepresenteerde onderzoek als een vorm van eerherstel.

"Je wilt niet weten hoe ik naar deze dag heb toegeleefd", zegt de 32-jarige Kevin Tjon-a-Joe, die diende in de B-compagnie, waar ook de na een moslimaanval gesneuvelde Raviv van Renssen soldaat was. "Ik stond om halfnegen al voor de poort van de Johan Willem Friso Kazerne, hier in Assen. Met bevende handen en klapperende knieën. Vanwege het weerzien met mijn oude makkers, maar vooral ook vanwege de spanning over dat rapport. Ik kan niet uitleggen hoe belangrijk dit voor ons, veteranen van Dutchbat III, is. Eindelijk staat eens zwart-op-wit dat wij géén actieve rol hadden in de genocide. Dat wij verstoken waren van wapens, van VN-hulp. Dat we in een onmogelijke situatie zaten, overvleugeld door Serviërs en niets konden doen."

Met 200 andere militairen van het bataljon hoorde Tjon-a-Joe de welkomstwoorden van kolonel Ton Karremans, waarna de presentatie van het rapport in de filmzaal van de kazerne volgde. Ondanks de angstige verwachting van velen - gevoed door zeven jaren van leugens en halve waarheden in de pers - dat Dutchbat III de genadeklap zou krijgen, pakte het allemaal heel anders uit.

"Gerechtigheid, eindelijk", zegt Tom Hevel (25). "Slapeloze nachten had ik de afgelopen weken. Dan zag ik al die kameraden voor me die de vernieling in zijn gegaan, tot aan zware criminaliteit en zelfmoorden toe. Zonder overdrijven durf ik te stellen dat professor Blom van het NIOD Dutchbatlevens heeft gered. Nu eens niet het beeld van moslimhatende Nederlanders die met hun YPR-pantserwagens vluchtelingen platwalsen, maar het echte verhaal. En dat is heus geen heroïsch oorlogsepos, maar een geschiedenis van frustratie, van wanhoop, van verdriet. Zo was het en dat is erg genoeg."

Hevel is één van de Dutchbatters die lijden aan het posttraumatisch stresssyndroom (PTSS) en die na diverse geweldsdelicten in het ziekenhuis belandde. "Ik was jong en vol goede plannen toen ik naar Srebrenica toog", vertelt hij. "Maar als je tegenover een overmacht niets kan doen en er toch het beste van maakt, is het bitter om thuis als een oorlogscrimineel te worden behandeld. Dat neem ik sommige Nederlandse media kwalijk. Ze hebben ons afgeslacht, zonder het echte verhaal te kennen. Ik ben benieuwd hoe ze dit nu weer recht zullen trekken na al die leugens en vooringenomenheid."

Kevin Tjon-a-Joe was in juli 1995 een van de 54 Nederlandse gijzelaars. De Serviërs hadden zijn observatiepost Kilo overlopen, waarna hij met acht maten werd vastgehouden in een school om zo luchtaanvallen door Nederlandse F16's te voorkomen. "Ze kwamen in linie, 500 man, na tank- en artilleriebeschietingen", weet hij nog. "We konden simpelweg niet anders dan ons overgeven. Uit het NIOD-rapport blijkt nu ook dat als we wél hadden gevochten er nog veel meer doden waren gevallen. Vooral óók onder moslimvrouwen en kinderen."

Tjon-a-Joe hoopt dat hij nu verder kan met zijn leven. Na de val van Srebrenica keerde hij terug, maar raakte in geestelijke problemen. Ruim een jaar zat hij in de ziektewet, om de dienst uiteindelijk te verlaten. "Ik kon er niet tegen dat jongens die niets hadden meegemaakt, mij, de gelouterde Dutchbatter, de les gingen lezen. Ik had vreselijke nachtmerries en zag constant beelden van dood en verderf voor me. Toen heb ik de luchtmobiele brigade verruild voor een burgerbaan."

Of het hoofdstuk nu voorgoed is afgesloten? "Nee", zegt Tjon-a-Joe, "voor ons zal het nooit voltooid verleden tijd worden. Ik schilder de beelden van toen van me af. Tientallen doeken met tanks, met vluchtelingen, met ellende. En mijn dochter van elf jaar wil later opschrijven wat mij allemaal is overkomen. Misschien dat dat helpt."

Zijn maat, Tom Hevel van de C-compagnie: "Ik heb executies gezien en lijken, veel lijken. Maar misschien waren de leugens over onze vermeende wandaden na terugkomst in Nederland nog wel erger. Ik hoop dat díe onzin na dit rapport is afgelopen. Al was het alleen maar voor de omgekomen Raviv van Renssen, voor Jeffrey Broere en voor die duizenden moslims die nooit zijn teruggekeerd."

zoek naar gerelateerde artikelen

do 11 april 2002