DEN HAAG - De Nederlandse Dutchbatters, die in 1995 de moslimenclave Srebrenica noodgedwongen moesten opgeven, worden door het grootschalige onderzoek van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie gerehabiliteerd. Het eerherstel van de Nederlandse militairen, die de slachting van 7500 Bosniërs niet konden voorkomen, is één van de voornaamste conclusies van het NIOD. Jarenlang werd de schuld van het bloedbad in de schoenen geschoven van de Dutchbatters.

Onder leiding van vredesactivist Mient-Jan Faber druipen overlevenden van de Srebrenica-genocide af bij de presentatie van het NIOD-rapport. Moslim en Dutchbat-tolk Hasan Nuhanovic, met bril, verwijt de Nederlanders medewerking aan de massamoord.

"Het beeld dat is ontstaan als zouden duizenden mannen 'onder de ogen van Dutchbat' zijn omgebracht, is onjuist," aldus directeur prof. H. Blom van het NIOD. "De massa-executies speelden zich geheel buiten het gezichtsveld van Dutchbat af."

Het kabinet-Lubbers en de Tweede Kamer krijgen van het NIOD zware kritiek voor de kiezen. Zij stuurden de Nederlandse blauwhelmen naar Bosnië op een 'mission impossible'. Er was geen helder mandaat, er was geen informatie ingewonnen over de penibele situatie in Srebrenica en de militairen waren niet goed voorbereid op de moeilijke omstandigheden. Pijnlijk is ook dat totaal geen gebruik is gemaakt van de informatie van de Militaire Inlichtingen Dienst en Amerikaanse spionage-apparatuur botweg werd geweigerd door toenmalig bevelhebber Couzy.

Daarnaast wordt de vloer aangeveegd met de Landmachttop, die na de schokkende gebeurtenissen in Srebrenica de harde feiten volgens het NIOD probeerde te verdoezelen.

"De landmachttop heeft een welbewuste poging gedaan om, tegen de wil van de minister in, de informatiestroom beperkt te houden en waar mogelijk onwelgevallige onderwerpen uit de weg te gaan," is de harde conclusie.

Premier Kok vindt dat hij met het NIOD-rapport iedereen "recht in de ogen" kan kijken ondanks kritiek vanuit de Kamer dat hij destijds meer de regie had moeten voeren.

Wel erkent hij dat het kabinet fouten heeft gemaakt bij de voorbereidingen van de VN-missie en bij de 'debriefing' van de Nederlanders. "Daar nemen we volledige verantwoording voor. Ik sta voor wat ik heb gedaan en dat wat mijn voorgangers hebben gedaan. Daar ben ik van plan verantwoording voor af te leggen," aldus Kok, die herhaalde dat Srebrenica "een zwarte bladzijde blijft voor de slachtoffers en de nabestaanden".

Kok legt de schuld voor de dood van de 7500 Bosnische moslims volledig bij generaal Mladic en president Karadzic. "De schuld ligt bij de Bosnische Serviërs, in het bijzonder bij generaal Mladic. Hij deelde de lakens uit. Mladic is een oorlogsmisdadiger. Hij hoort maar op één plek en dat is hier in Den Haag in de gevangenis. Het recht moet zijn loop hebben," aldus Kok.

De Tweede Kamer koerst aan op een korte parlementaire enquête naar de val van Srebrenica. CDA, SP, GroenLinks, D66 willen de enquête, terwijl PvdA en VVD

die gisteren niet uitsloten.

"Het is nodig dat iedereen in het openbaar verantwoording aflegt. Dat moet in een parlementaire enquête. Je kunt dit trauma niet afsluiten zonder publieke verantwoording," aldus D66-voorman De Graaf. CDA-leider Balkenende en GroenLinks-voorman Rosenmöller willen meer helderheid over de rol van premier Kok tijdens de val van Srebrenica.

In het NIOD-rapport wordt duidelijk dat Dutchbat niets kon doen tegen de "afknijpstrategie" van de Serviërs. Het afgepeigerde bataljon was gefrustreerd en gedemotiveerd. Aan Nederlandse zijde zijn de mogelijkheden tot inzet van steun uit de lucht overschat. De bevolking van Srebrenica koesterde hoop dat er bescherming zou komen na geruststellende mededelingen van de Nederlandse militairen.

Dutchbat-commandant overste Karremans, van wie door tv-beelden de indruk bestond dat hij zich liet 'inpakken' door Mladic, was bepaald geen inspirerende leider maar lijkt volgens het NIOD gezien de miserabele omstandigheden in Srebrenica te hebben gedaan wat hij kon. De meeste militaire en humanitaire taken zijn onder Karremans' leiding naar behoren vervuld, aldus het NIOD.

De militaire vakbonden zijn blij dat Dutchbat eerherstel heeft gekregen, maar de Vakbond voor Defensiepersoneel VBM/NOV vindt dat er nog heel wat "appels te schillen zijn als het gaat om de politieke verantwoordelijkheid.'' Daarom is de bond groot voorstander van een parlementaire enquête.

zoek naar gerelateerde artikelen

do 11 april 2002