DEN HAAG - De leiding van Dutchbat heeft na de val van Srebrenica nooit de opdracht gekregen om alles op alles te zetten om de moslimvluchtelingen uit de klauwen van de Bosnische Serviërs te redden. Was die opdracht wel gegeven, dan was Dutchbat veel agressiever tegen de Bosnische Serviërs opgetreden.

Dat heeft luitenant-kolonel Rob Franken, in Srebrenica de plaatsvervanger van luitenant-kolonel Karremans, gisteren in het tv-programma Nova gezegd. Vandaag publiceert het Niod het langverwachte rapport 'Srebrenica, een 'veilig' gebied' over het drama waarbij ruim 7000 moslimmannen werden vermoord.

Het kabinet besloot op de dag van de val, 11 juli 1995, dat Dutchbat 'lotsverbondenheid' met de moslims moest tonen. Minister Voorhoeve (Defensie) zou dat aan de militairen duidelijk maken. Maar volgens overste Franken heeft Dutchbat die opdracht nooit gekregen: ,,Ik was verbijsterd toen ik dat kortgeleden hoorde."

Franken stelt juist dat op 10 juli, één dag voor de val van de enclave, overste Karremans de telefonische opdracht van Voorhoeve heeft gekregen dat er hoe dan ook geen Nederlandse doden en gewonden meer mochten vallen. Even daarvoor was de soldaat Raviv van Renssen gesneuveld door toedoen van moslimstrijders.

Franken verdedigde verder zijn beslissing om 600 moslimmannen weg te sturen van de VN-compound in Potocari. Zij werden later allen vermoord. ,,Er waren toen vijf- tot zesduizend vrouwen, kinderen en oude mannen op de compound in een veel te kleine hal. Er was veel te weinig water. De Serviërs waren bereid en in staat om de mensenmassa te beschieten, wat zeer veel doden onder vrouwen en kinderen had betekend."

,,In die omstandigheden hebben we gekozen voor de in totaal 25.000 vrouwen en kinderen en niet voor de 600 mannen. We konden verder de duizenden moslimmannen toch niet meer onder onze hoede nemen. Het was een bijzonder zware beslissing met een morbide logica, maar we hadden geen andere mogelijkheid meer", zegt Franken.

Hij noemt het ,,zeer begrijpelijk" dat de Bosnische VN-tolk Hasan Nuhanovic hem haat omdat Franken weigerde de broer van Nuhanovic onder VN-bescherming te plaatsen ondanks diens wanhopige verzoeken. Nuhanovic verloor uiteindelijk zijn ouders en zijn broer. ,,In de omgekeerde omstandigheden zou ik hem ook haten. Ik moet daarmee leven." Franken staat echter nog steeds achter zijn beslissingen van toen.

Franken heeft zich verder zeer geërgerd aan de leiding van Defensie vanwege de opvang in Zagreb, waar Dutchbat-soldaten op genante wijze uit hun dak gingen omdat zij veilig uit Srebrenica waren weggekomen. ,,Ik heb me niet geërgerd aan de soldaten, want als je jonge kerels onder die omstandigheden voor het bier zet, dan krijg je dat. Ik heb me wel geërgerd aan de mensen die dit zo hadden geregeld."

Politiek Den Haag wacht vol spanning op het Niod-rapport. Grote politieke gevolgen zoals het aftreden van bewindslieden worden echter niet verwacht. Ook minister Pronk (Milieu), die twee weken geleden tot woede van premier Kok verklaarde dat de politiek, waaronder Pronk, zelf had gefaald bij Srebrenica, blijft hoogstwaarschijnlijk zitten.

Onzeker is nog of er een parlementaire enquête komt nadat het Niod al zoveel jaar onderzoek heeft gedaan. De regeringspartijen VVD en PvdA hielden steeds een enquête tegen omdat het Niod nog bezig was. CDA, D66, GroenLinks en de SP wilden wel een enquête om de Srebrenica-zaak in de openbaarheid tot een afronding te brengen.

zoek naar gerelateerde artikelen

wo 10 april 2002