door Teije Brandsma NAIROBI - De Keniaanse houthandelaar lacht als hij zegt: "Dit mahonie komt uit Congo. Daar doet niemand moeilijk, want er is geen overheid!" Duurzame bosbouw is in Afrika nauwelijks aanwezig. Integendeel; steeds vaker zijn er 's nachts motorzagen te horen in Afrikaanse oerbossen. Greenpeace sloot vorige week een actie af tegen 'fout hout'; tropisch hout gewonnen uit 'roofbouw'.

Mozes Odima laat de mahonie stoel zien die hij net gemaakt heeft. Hij moet omgerekend 52 euro kosten.

Vergeleken met Europa is Afrika ongerept. Er wonen zevenhonderd miljoen mensen op het Afrikaanse continent, dat zo groot is als de VS, Europa, China, India, Nieuw-Zeeland en Argentinië samen. Het relatief kleine aantal mensen in zo'n groot werelddeel zorgt ervoor dat er nog grote gebieden praktisch onontgonnen zijn. Die gebieden komen echter wel steeds meer onder druk te staan, onder meer door het kappen voor bomen.

Het is een vreemde paradox. Afrikanen bekommeren zich nauwelijks om het behoud van hun eigen natuur, afgezien van enkele ministeries die met wildparken buitenlandse valuta hopen te ontvangen. Degenen die zich nog het meeste zorgen maken over ongebreidelde houtkap in derdewereldlanden lijken natuurbeschermers te zijn in het Westen. Maar tegelijkertijd zijn westerlingen verreweg de grootste afnemers van tropisch hout.

"Vorige week hebben we nog mahoniehouten meubelen verscheept naar Engeland", vertelt Tom Ochieng, manager van Wood Manufacturers in de Keniaanse hoofdstad Nairobi. "Het was hout uit Congo."

De stammen worden illegaal gekapt, gaan per vrachtwagen via Oeganda naar Kenia, waar ze worden bewerkt en geëxporteerd. Ochieng: "Officieel mag hout uit Congo niet naar Europa, maar met de papieren kan hier altijd wel wat geregeld worden."

Nederland is een grote consument van tropisch hardhout, zo constateert het Centrum voor de Bevordering van Import CBI in Rotterdam. "De consumptie ervan in 1999 was groter dan die in Duitsland of Engeland."

"Er worden maar een paar tropische hardhoutsoorten gebruikt in commerciële toepassingen", zegt Ingrid Visseren, die zich bij Greenpeace bezighield met de zojuist afgesloten actie tegen 'Fout Hout'. "Het probleem is niet zozeer het verdwijnen van bepaalde zeldzame boomsoorten, maar het op onverantwoorde wijze leegkappen van tropische bossen. Greenpeace pleit voor het importeren van hout uit verantwoord beheerde bossen, waar eventueel wordt herbeplant.

Terwijl natuurbeschermers als Visseren zich inzetten voor bossen duizenden kilometers zuidelijker, organiseren sommige politici in bijvoorbeeld Kenia 's nachts houtkapploegen om Afrika's zeldzaamste bomen te vellen. De hoofdprijs is de muhuguboom, ook wel zilvereik genoemd, die alleen nog groeit op de hellingen van Mount Kenia.

De handel in muhuguhout is lucratief; in het Westen is er nog steeds behoefte aan omdat het geen water absorbeert en daarom ideaal is voor jachten. Zelfs een paar honderd kilometer verderop, in de sloppenwijk Kiberia in Nairobi, zijn de effecten merkbaar van het zeldzamer worden van de duurzaamste houtsoorten. "Ik werk het liefste met mahonie", zegt meubelmaker Mozes Odima. "Dat verkoopt niet slecht; wie wil er nu niet meubels die erg lang meegaan?"

zoek naar gerelateerde artikelen

za 16 maart 2002