DEN HAAG - Zeshonderd boze gepensioneerden. Dat is tot zover de oogst van een nieuw meldpunt van de Nederlandse Bond voor Pensioenbelangen. Steen des aanstoots: hun pensioenfonds zal dit jaar de uitkering niet of minder indexeren. Onacceptabel, zo oordeelt de bond. Onvermijdelijk, stelt de pensioenbranche, wil een door het beursklimaat gehavend fonds financieel gezond blijven.

Gepensioneerden klagen steen en been over het 'vals spelen' van pensioenfondsen. (Foto: persburo van eijndhoven)

Jarenlang is het goed gegaan. Pensioengerechtigden kregen hun uitkeringen keurig aangepast aan de inflatie om hun koopkracht op peil te houden. Maar vorig jaar sloeg het slechte beursklimaat gaten in de reserves van pensioenfondsen. Enkele veelal kleinere fondsen besloten daarop de uitkeringen niet of minder te corrigeren voor inflatie.

En dat in een tijd dat die inflatie juist ongekend hoog is in Nederland (4,5% in 2001). Dat schoot gepensioneerden in het verkeerde keelgat. "De enige kwaliteit van het pensioen is nu juist die indexatie", stelt Pieter de Wind van de Nederlandse Bond voor Pensioenbelangen (NBP). "Alles lager dan 5% indexatie is geen goed pensioen." De Wind riep gepensioneerden onlangs op om klachten bij een meldpunt te melden. En de hoeveelheid klagers verraste ook hem.

Het steekt gepensioneerden vooral dat zij jarenlang niet meedeelden in de hoge overwinsten, maar nu wel de dupe worden van gemaakte verliezen. De Wind: "In de periode tussen 1989 en 1999 is een overwinst van €69 miljard gemaakt. Wat is daarmee gebeurd? De premie is verlaagd of stopgezet en ook is er ontzettend veel teruggevloeid naar de werkgever. Gepensioneerden hebben niet meegedeeld. En nu na één slecht beleggingsjaar schrappen ze de indexatie. Wel de lasten, maar niet de lusten. Onacceptabel."

Welke van de ongeveer 900 pensioenfondsen in Nederland de uitkeringen dit jaar niet of minder zullen verhogen, blijft onduidelijk. In de media kwamen onder meer de pensioenfondsen van onder meer Laurus, KPN, papierproducent Sappi, Hero, de uitgevers PCM en Wegener en bouwer Wilma naar voren. Het gaat veelal om kleinere fondsen of fondsen van bedrijven die in financiële problemen zitten, zodat er van de werkgever even geen hulp valt te verwachten.

Jeroen Steenvoorden, directeur van de Stichting van Ondernemingspensioenfondsen bevestigt dat enkele fondsen eenmalig niet indexeren, maar het overgrote deel zou dat wel doen. Bovendien is zo'n maatregel niet tegen de regels. "In de voorwaarden van de meeste fondsen staat dat er wordt geïndexeerd als er voldoende middelen zijn. De afgelopen jaren waren die er. Daardoor is misschien het gevoel ontstaan dat indexatie gewoonterecht is." Steenvoorden meent verder dat het juist van goed beleid getuigt om bij financiële tekorten een stap terug te doen in indexatie. "Dat is soms nodig om financieel gezond te blijven. Onvoorwaardelijke indexatie klinkt heel mooi, maar het betekent wel dat de pensioenverplichtingen fors omhoog gaan. Hogere premies dus."

Het pensioengekrakeel heeft inmiddels politiek Den Haag bereikt met Kamervragen als gevolg. Staatssecretaris Hoogervorst (Sociale Zaken) verzocht daarom pensioentoezichthouder PVK om informatie. Want om hoeveel gedupeerde gepensioneerden gaat het nu precies? De PVK doet nu een inventarisatie maar onthoudt zich van uitspraken over de indexering van pensioenen. "Wij houden alleen de vermogenspositie van fondsen in de gaten", aldus een woordvoerder. "We zeggen niet 'je moet indexeren'. Of er wel of niet voor inflatie gecorrigeerd wordt is aan het bestuur van een pensioenfonds. Daar ligt de verantwoordelijkheid."

En daar zit een gevoelige plek. Achter alle huidige ophef zit een structurele pijn bij gepensioneerden: zij zijn veelal niet in het bestuur van een pensioenfonds vertegenwoordigt. Dergelijke besturen bestaan over het algemeen uit werkgevers en werknemers. Slapenden - zij die door een verandering van baan geen premie meer betalen - en gepensioneerden staan daarmee buiten belangrijke beslissingen als wat te doen met de overwinst. Goede afspraken daarover hadden de huidige onvrede wellicht kunnen voorkomen.

zoek naar gerelateerde artikelen

ma 11 maart 2002