Directeur Hans Ouwehand erkent de kritische geluiden. (Foto: De Telegraaf)

AMSTERDAM - De Wet Verbetering Poortwachter, die per 1 april van kracht wordt, is een papieren tijger. Daarvoor waarschuwen medewerkers van de uitkeringsinstelling UWV. Duizenden UWV'ers over heel het land - nog niet bekomen van een grootscheepse reorganisatie en werkend met een haperend automatiseringssysteem voor de claimbeoordeling - moeten de wet uitvoeren. Maar concrete richtlijnen voor een goede uitvoering ontbreken.

De nieuwe Poortwachter loopt vooruit op een nieuw wao-stelsel in een poging via strengere regels de instroom in de wao terug te dringen. Werkgevers, werknemers en arbodiensten moeten beter samenwerken en communiceren. Ondernemers dienen zich meer in te spannen om een zieke werknemer weer aan het werk te krijgen. Een werkgever wordt verplicht een plan van aanpak op te stellen en na acht maanden beoordeelt het UWV het reïntegratieverslag. Ook moet de werkgever de werknemer passende arbeid bieden, die op zijn beurt weer verplicht is passende arbeid te accepteren.

Het UWV beoordeelt of beide partijen zich in het eerste jaar van het ziekteverzuim voldoende hebben ingespannen. Voor de uitvoering ligt een algemeen toetsingskader op de bureaus van alle UWV-medewerkers klaar, maar een probleem is dat deze op vele cruciale punten nog concreet moet worden uitgewerkt.

Een werkgever moet de werknemer bij ziekte passende arbeid aanbieden. Maar wat is passende arbeid? Ook mag de werkgever eerder ontslag aanvragen voor zijn werknemer als blijkt dat een werknemer niet meewerkt. Maar over de ontslagtoets, waar het UWV een rol in speelt, staat nog niets op papier.

En ook het boetestelsel - het UWV mag een werkgever en werknemer een sanctie opleggen (respectievelijk verlenging van de loondoorbetaling van 1 naar 2 jaar of het weigeren van een uitkering) - is nog niet in de steigers gezet.

Staatssecretaris Hoogervorst (Sociale Zaken) kent de uitvoeringsrisico's en heeft het UWV daarom verzocht op zeker te varen. Hij heeft geen zin in rechtszaken waar werkgevers of werknemers met succes sancties aanvechten. Om Poortwachter levensvatbaar 'in de markt te zetten' moeten vooral de "grote boeven worden aangepakt". Pak werkgevers aan die overduidelijk zorgen voor een hoge wao-instroom of Poortwachter aan hun laars lappen, en beboet ze. Dan sla je twee vliegen in één klap met een dijk van een zaak voor de rechter en de bevestiging naar de Tweede Kamer dat de wet werkt, zo redeneert de bewindsman. De rest moet worden ingevuld aan de hand van praktijkvoorbeelden. Hoogervorst wilde zelfs een interne richtlijn opstellen voor deze aanpak, een richtlijn die het UWV moest aansturen en niet openbaar was voor werkgevers. Verantwoordelijk directeur Hans Ouwehand van de divisie arbeidsgeschiktheid van het UWV steunt weliswaar de dadendrang van Hoogervorst. Maar Ouwehand is ook van mening dat hetzelfde bereikt kan worden zonder een dergelijke richtlijn.

"Hoogervorst wil succes boeken en de eerste rechtszaken winnen. Daar staan we achter. Maar het zou in strijd zijn met de wet openbaarheid bestuur om zo'n richtlijn niet bekend te maken. Ik spreek liever van een groeimodel van Poortwachter, waarbij de praktijk de wet aanvult."

De strekking van de nieuwe wet is in principe goed, zo zegt een gewaardeerd UWV-medewerker, die liever anoniem wil blijven. "Een werkgever moet het verzuim van een werknemer niet laten versloffen. Maar je moet niet alleen kijken naar de grote boeven en de controle van de overige bedrijven niet zo serieus nemen. Dan verzandt zo'n nieuwe wet in 'laat maar waaien'."

Ouwehand erkent de kritische geluiden binnen zijn organisatie. "Begrijpelijk", zegt hij. "Het UWV is net begin januari gereorganiseerd en heeft al veel taken op zijn bordje, waaronder het verstrekken van de uitkeringen en het innen van premies. Daar komt nu de uitvoering van Poortwachter nog eens bij. Maar dat kan het UWV aan. Ik zie het als een nieuwe start voor het UWV. Ik hoor al van steeds meer mensen binnen de organisatie dat ze in de nieuwe wet geloven."

Medewerkers van het UWV waarschuwen er voor dat het één grote papierwinkel wordt. De inhoudelijke toetsing van het reïntegratieverslag van werkgever en werknemer schiet erbij in. Nu is dat verslag vaak al niet meer dan een standaard A4tje, maar wordt het toch goedgekeurd. "Er is geen tijd om bij een werkgever langs te gaan, dus blijft het straks ook bij een administratieve beoordeling van het geval", zo valt te horen in de wandelgangen. Volgens Ouwehand is dat "geen probleem, omdat er al kennis van het bedrijf aanwezig is".

zoek naar gerelateerde artikelen

za 9 maart 2002