AMSTERDAM - AAD de Mos aan de telefoon. Ergens in Amsterdam in 1979. Het hart van het 14-jarig keepertje van JOS A1 sloeg over. Of hij volgend seizoen jeugdkeeper bij Ajax wilde worden. Bedenktijd had het talentvolle Amsterdamse tienertje niet nodig. Hij maakte nog snel z'n debuut bij de beste senioren van JOS om daarna opgenomen te worden in de jeugdopleiding van Ajax. Johan Georg Friedrich 'Fred' Grim, 36 jaar inmiddels, kijkt terug op een rijke carrière en is de laatst overgebleven Amsterdammer in de selectie van Ajax. Tot de zomer want daarna wenst Ajax geen gebruik meer te maken van zijn keeperskwaliteiten. "Ik voel me topfit en in m'n beste vorm. Toch voel ik niet de behoefte de beslissing van Ajax aan te vechten. Aan zo'n besluit zitten zoveel kanten, dat het zinloos is je ertegen te verzetten."

Grim bewaakt de rust, behoedt zich voor uitspraken, die verkeerd kunnen worden uitgelegd en zegt met maar één ding bezig te zijn. "Ik wil bij Ajax met een hoofdprijs eindigen, m'n eerste als actief speler." Het neemt niet weg dat een stemmetje in z'n achterhoofd ongetwijfeld schreeuwt dat hij het niveau nog aankan, dat hij niet voor niets de concurrentiestrijd met Bogdan Lobont heeft gewonnen, dat hij mede door zijn groeiende ervaring blijft groeien als doelman. Maar hij weet ook dat ze bij Ajax het aantal contractspelers moeten inkrimpen, dat zijn contract afloopt en de investering in Lobont niet zomaar door het putje weggespoeld mag worden. "Ajax heeft nauwelijks uitleg gegeven, maar ik heb er evenmin om gevraagd. Ik leg me erbij neer." Zonder slag of stoot. Iets wat niet beantwoordt aan het beeld van de keeper Fred Grim, die is besmet met overlevingsdrang en winnaarsmentaliteit. "Ik heb genoeg gezegd hierover."

Grim gaat voor zichzelf op een rijtje zetten of hij gehoor geeft aan z'n ambities in het trainersvak. Ajax heeft hem gevraagd een keepersschool op te zetten. Misschien gaat hij elders in de doelmond staan. Er zijn wat losse flodders op hem afgevuurd, maar concrete interesse is er niet. Het kost de routinier zichtbaar moeite om over de keus te praten; hoe moeilijk moet het nemen van de beslissing wel niet zijn. "Het zal mede afhankelijk zijn van de clubs, die interesse tonen voor de keeper Grim. Wordt het de trainer Grim dan kiest die zeker voor Ajax."

Terug naar het begin. Na een rits van kampioenschappen en uitverkiezingen voor nationale jeugdselecties haalt Johan Cruyff Fred Grim in 1985 bij de A-selectie. Als tweede goalie achter Stanley Menzo. Het uitzicht om aan spelen toe te komen wordt zodanig belemmerd dat hij anderhalf jaar later als eerste doelman bij Cambuur Leeuwarden onder de lat gaat staan. Grim mist de gewonnen finale om de Europa Cup II in Athene, maar zijn tijd komt nog. In 1994 wordt hij bij de Friezen onder trainer Rob Baan kampioen van de eerste divisie.

"Ik heb in Leeuwarden een prachtige tijd beleefd. Misschien ben ik te lang blijven hangen, maar het toenmalige transfersysteem heeft diverse keren een overgang in de weg gestaan. FC Utrecht, FC Groningen, Roda JC, Dundee United, acht ton was indertijd voor al die clubs een struikelblok. Tegenwoordig wordt om zo'n bedrag gelachen."

In 1994 pakte een inmiddels volwassen Fred Grim de telefoon en ging opnieuw een tintelend gevoel door z'n lichaam toen de beller zich voorstelde als: Louis van Gaal. Of hij achter Edwin van der Sar tweede doelman wilde worden. Een eenvoudiger keus dan waar hij nu voor staat. "Alles gewonnen wat er te winnen viel en overal bovenop gestaan. Onvergetelijk, ook als tweede man achter Edwin van der Sar."

Een schat aan ervaring hield hij eraan over. Louis van Gaal onderkende Grims kwaliteiten en de doelman ontpopte zich tot de ideale reserve, die nummer één scherp hield zonder aan z'n stoelpoten te morrelen. Als beloning liet Van Gaal hem elf jaar na z'n eerste contractje bij Ajax debuteren in de hoofdmacht. "In De Kuip tegen Feyenoord, 18 mei 1995, 0-5." Vier jaar achtereen mocht hij één wedstrijd spelen als de beslissingen in de competitie waren gevallen. "In mei 1998 liet Morten Olsen me zelfs zeven minuten spelen in de bekerfinale, die we met 5-0 van PSV wonnen. De importantie van die rol en hoe ik die invulde, werd zelfs onderkend door bondscoach Guus Hiddink. Hij vroeg me voor het WK'98 standby te blijven."

De rol van tweede man ging later tegen Fred Grim werken. "Toen Edwin van der Sar in 1999 wegging, koos Ajax niet voor een nieuwe man, maar voor mij. Plotseling was ik voor velen niet de tweede man, die eerste man werd, maar tweede keus." Grim had het moeilijk in z'n eerste seizoen. De luwte maakte plaats voor de schijnwerpers, de uitvergrote randverschijnselen, de erfenis van Van der Sar woog zwaar en ieder tegendoelpunt werd door de buitenwereld bijna beschouwd als blunder. "Jan en alleman ging zich ermee bemoeien. Gelukkig stond m'n kwaliteit intern, bij de kenners die het moeten weten, nooit ter discussie."

Wat ook tegen Grim werkte, was de neerwaartse spiraal waarin Ajax verzeild raakte. "Ik heb niet de gemakkelijkste periode uit de geschiedenis van Ajax meegemaakt." De val viel niet te stoppen en zoiets is bij niemand beter zichtbaar dan bij de sluitpost, die de gang naar het net maakt. Na de trainer de eerste zondebok. Het thuispubliek, dat de neergang niet accepteerde, keerde zich tegen hem; volgde hem sceptisch, kritisch, zelfs negatief. "Met hulp en vertrouwen van mensen uit m'n privé-omgeving heb ik me er bovenop geknokt. Al twee jaar zit er groei in en weet ik voor mezelf dat ik goed keep. Ik laat me niet meer raken door wat er om me heen gebeurt. Vijf trainers in vier seizoenen zegt genoeg over het dal waar Ajax doorheen is gegaan. Alleen krijgt het mij niet te pakken. M'n prioriteit ligt bij m'n eigen prestatie en van daaruit bij het team, waar je onderdeel van bent. Voor een speler moet het op het veld gebeuren "

Wat Grim er niet van weerhield z'n mond open te doen. Tegen medespelers, trainers, directie en bestuursleden. Zonder de vuile was buiten te hangen en altijd in het belang van Ajax. Vooral de laatste jaren. Omdat de teloorgang van z'n voetballiefde hem zo aan het hart ging. "Komt voort uit je mentaliteit. Vanaf m'n veertiende staat m'n leven in het teken van het voetbal, van Ajax en dus van winnen. Dag en nacht ben je daarmee bezig. Als het niet lukt, ga je zoeken naar het waarom." Confrontaties met trainers is hij nooit uit de weg gegaan. "Voor het teambelang. Niet om iemand kapot te maken. Dan laat je het elftal, je club in de steek en dat mag nooit gebeuren."

Vandaar ergerde Grim zich groen en geel aan een slecht geïnformeerde radioverslaggever met ongeremde vooringenomenheid. "Met 40 graden koorts en een transistor aan m'n oor lig ik te luisteren naar het verslag van AZ-Ajax en vertelt die man doodleuk dat ik me ziek heb gemeld, omdat Ajax m'n contract niet verlengt. Zo iemand snapt niets van Fred Grim en zijn mentaliteit. Je baalt er van omdat half Nederland meeluistert, maar het zegt meer over die man en zijn denkwijze."

Desondanks laat hij zich er niet meer door van de wijs brengen. Hetzelfde is het geval als z'n medespelers hem niet begrijpen, z'n coaching opvatten als kritiek; de spelersgroepen van tegenwoordig zijn volstrekt anders samengesteld dan vroeger. "Internationale ontwikkelingen houd je niet tegen. Ajax bestond vroeger uit Amsterdammers, daarna uit Nederlanders en tegenwoordig zijn we een internationaal gezelschap. Ik ben zelfs de enige Amsterdammer in de groep. Wat je dan mist? Humor. Natuurlijk wordt er in de kleedkamer gelachen. Met Wampie of Trabelsi. Maar dollen in het Frans of in het Amsterdams met Ruud Krol, is toch iets anders."

De vergelijking met vroeger wil Grim niet maken. "Het was niet beter of slechter, maar anders." Zo ook de instelling. "Soms moet je iets driemaal zeggen." Zoals Grim gistermorgen deed tijdens de training tegen de Egyptenaar Ahmed Hossam. "Natuurlijk is die jongen van goede wil, is hij jong, nieuw in Nederland en afkomstig uit een andere cultuur. Daarom coach je hem juist, zodat hij het snel oppakt. Samen zullen we het moeten doen. Groeit het individu dan groeit ook het team."

Het Ajax van 1995 is volgens Grim 'once in a lifetime', het eenmaal in je leven. "Een jonge groep, leergierig, met goede routiniers en een enorme prestatiedrang. Die jongens voetbalden voor hun leven, voor hun toekomst. De contracten van Kluivert, Davids en Bogarde liepen af en die haalden daar een enorme drive uit." Dan moet het toch verschrikkelijk zijn als Grim z'n ploeggenoten als koplopers in de kampioensrace ziet verzaken midweeks bij Fortuna Sittard. Met drie reddingen hield hij lang de nul, maar toen Ronald Hamming even na rust vogelvrij werd gelaten, moest ook Grim capituleren. "Af en toe heb je moeite met de instelling en beleving van mensen. Zeker als de trainer je twee dagen lang waarschuwt. Maar het gebeurt, het zit in de koppies. Ik mag me daardoor niet laten beïnvloeden, want anders gaat het ten koste van m'n prestatie. Voor de thuiswedstrijd morgen tegen Feyenoord hoeven we niet te vrezen dat er iemand niet bij de les zal zijn. Voor zulke ontmoetingen staat iedereen op scherp. Ook zonder trainer."

Morgen staat voor Grim z'n laatste Ajax-Feyenoord op het programma. Het doet de goalie niet veel. Hij zegt niet zo sentimenteel te zijn. "Het enige wat ik wil, is het seizoen afsluiten met een hoofdprijs. Want tot dusver heb ik alleen in Afrika eens met een of ander cuppie in m'n handen gestaan." En dan op je hoogtepunt stoppen? "Ik weet het ècht niet. M'n gevoel gaat beslissen. In ieder geval wordt het na Ajax 1 altijd een stap terug." Een grote buitenlandse club sluit hij dus bij voorbaat uit. "Ja, ik kan me niet voorstellen dat ze op een 36-jarige Fred Grim zitten te wachten. Alhoewel ze in het buitenland vaak anders aankijken tegen leeftijd dan hier. Met meer respect. In Nederland ben je al snel een 'ouwe lul'. Maar gelukkig voel ik me niet zo."

zoek naar gerelateerde artikelen

za 2 maart 2002