AMERONGEN - Hij was oprichter en commandant van de Algemene Verkeersdienst (AVD), voorloper van het huidige Korps Landelijke Politie Diensten (KLPD), een instituut dat vooral bekendheid en waardering oogstte vanwege de tot de verbeelding sprekende Porsche-groep. Oud-kolonel Kees Vogel bleef ook na zijn functioneel leeftijdsontslag in 1988 betrokken bij de verkeersperikelen in ons land: tot op de dag van vandaag adviseert hij bedrijven en particulieren over de wegproblematiek. Kritiek heeft hij vooral op het beleid rond de snelheidscontroles, met als geestelijk vader landelijk verkeersofficier mr. J. Spee. "Er wordt niets uitgelegd, alleen maar geflitst en geïnd. Vind je het gek dat de gemiddelde automobilist doodziek wordt van wéér een bekeuring voor vier kilometer te hard op een kaarsrechte en verlaten nachtelijke snelweg? Justitie en politie zijn het spoor bijster."

'Zero tolerance'-officier Koos Spee van het landelijk bureau verkeershandhaving krijgt één dezer dagen een brief in de bus van iemand die eigenlijk aan zijn kant zou moeten staan: Kees Vogel, de man die aan de wieg stond van de snelwegpolitie. "Hij moet mij maar eens uitleggen waarom er op bepaalde plekken op snelheid wordt gecontroleerd, waarom er heimelijk vanachter een viaduct wordt geflitst, hoe dat alles de verkeersveiligheid bevordert. Want als zelfs ík het niet meer begrijp, wat moet tante Sjaan in haar Opeltje dan wel niet denken als ze op de foto gaat?"

De oprichter en oud-commandant van de Algemene Verkeersdienst ergert zich. Omdat hij vindt dat de Nederlandse automobilist een rad voor ogen wordt gedraaid.

In zijn woonplaats Amerongen, op steenworp afstand van het hoofdkwartier van 'zijn' voormalige snelwegpolitie in Driebergen, zegt Vogel (73): "De politie is bezig met een klopjacht op hardrijders. Natuurlijk moeten verkeersregels in acht worden genomen, maar als het grote publiek de zin van het massaal bekeuren niet begrijpt, is het einde zoek. En juist dat is er nu in Nederland aan de hand. Agenten zijn ordinaire belastinginners geworden. Waar een wachtmeester vroeger vooral ook een opvoedende taak had, moet hij nu zoveel mogelijk bekeuringen schrijven. Hij moet scoren, omzet draaien... Zo raakt de 'gewone man' steeds meer vervreemd van de autoriteit die de politieman of -vrouw ooit was."

Als voorbeeld noemt Vogel een snelheidscontrole in het holst van de nacht op een verlaten A12 bij Ede. Een vertegenwoordiger op weg naar huis wordt staande gehouden omdat hij twintig kilometer te hard rijdt. "Zo'n man begrijpt de bekeuring niet, omdat die niet uit te leggen is", stelt Vogel. "Als diezelfde automobilist overdag, op een druk Prins Clausplein bij Den Haag, aan de kant wordt gezet, wéét hij dat hij de fout in is gegaan en dat de boete terecht is. Dan zal hij ook niet zeuren. Maar door als een demagoog, als een superveldwachter op te treden en zijn mensen zo te instrueren, slaat officier van justitie Spee de plank volkomen mis."

Kees Vogel kan dan ook niet anders dan constateren dat het huidige snelheidsbeleid van de overheid maar één doel lijkt te dienen: de staatskas spekken. Om die reden, zo weet hij, zijn de frustraties bij de politiemensen van het KLPD, belast met de controles op ons snelwegennet, groot.

"Een agent kan de huidige aanpak niet met een gedegen verhaal toelichten en daarom is de sfeer onder politiemensen zo slecht", weet de oud-kolonel. "In mijn tijd ging het heel anders. Als wij controleerden op een rustige, rechte snelweg dan pasten we de apparatuur aan. Dan lieten we automobilisten 140 rijden. Dat leverde immers geen enkel gevaar op. Om daar waar de risico's na gedegen onderzoek wél groot bleken, streng en volgens de letter van de wet op te treden. Toen werd er nog gezwaaid door gewone mensen als je in je surveillancewagen voorbij reed. Nu is de politie de gebeten hond. Zoals het er anno 2002 toegaat, zou ik er niet meer willen werken."

En dat terwijl hij het was die de snelwegpolitie in ons land organiseerde. De AVD werd 1 januari 1962 opgericht en luitenant Kees Vogel, afkomstig uit de gelederen van de Koninklijke Landmacht waar hij bij de cavalerie diende, kreeg het als stafofficier voor elkaar dat er een groep met witoranje Porsches, het visitekaartje van de toenmalige AVD, kwam.

"Oranje pothelm, lange witleren jas, keurig gepoetste bolide", weet hij nog goed. "Dat bepaalde mede ons succes. Zelfs een pokdalig agentje van amper twintig jaar werd zo plotsklaps een hele kerel. Een kerel ook die zich netjes voorstelde als hij iemand staande hield. Wederzijds respect was de toverformule. Als ik nu in Den Haag naar sommige agenten op straat kijk, word ik niet vrolijk. Zonder pet, haar tot in de nek, open jasje, handen in de zakken, naar elkaar schreeuwend. Ik wil geen ouwe zak zijn, maar in mijn tijd hing er in de hal van menig politiebureau een spiegel. Toen ging je zo de straat niet op. Als de verhouding publiek-politie slecht is, is dat de schuld van de agent. Die heeft immers gekozen voor dit werk en dus moet hij of zij zorgen serieus te worden genomen."

Dan werkt een 'zero tolerance'-politiek, die door de ministeries in Den Haag wordt gedicteerd, ook al niet mee, weet Vogel.

"Waarom zie ik nooit een Postbus 51-spotje waarin het huidige beleid wordt uitgelegd?" vraagt hij zich af. "Het is zo simpel, kán zo simpel zijn. Een kaart van Nederland, de plekken waar wordt gecontroleerd omdat daar - door te hoge snelheden - verkeersslachtoffers zijn gevallen. Dan kweek je begrip onder automobilisten. Maar dat doet Spee niet. Hij kan niet hard maken dat onze snelwegen onveilig zijn, maar waarom dan toch al die flitspalen daar? Er is vooral sprake van kretologie, er worden contracten gesloten met politiekorpsen die zich verplichten een minimum aantal processen-verbaal per jaar te produceren. Dat is niet veiligheid verhogend, dat is misselijk makend!"

Zelf zat Kees Vogel ten tijde van de oliecrisis in de Interdepartementale Stuurgroep Maximum Snelheid. Die zou de regering adviseren de wegen in categorieën te verdelen. Maar zo ver kwam het niet.

"Ik herinner me nog hoe die hoofdambtenaar van Verkeer en Waterstaat op een dag grijnzend de vergaderzaal binnenkwam", vertelt Vogel. "'Jongens, het is allemaal niet meer nodig, we zijn eruit, we kunnen naar huis.' De minister bleek te hebben besloten dat 400 kilometer snelweg zou worden aangewezen met een maximumsnelheid van honderd, op het overige autobaannet ging een 120 kilometer-regime gelden. Nattevingerwerk, met dank aan de politiek. Geen onderzoek van SWOV, ANWB of politie. Vooral de PvdA treft hier blaam. Ik heb, toen ik nog de scepter zwaaide over de AVD, gesprekken gehad met toenmalig premier Den Uyl. Zijn letterlijke woorden: "Waarom moet die vent met die grote auto zo hard rijden, ook al is de weg leeg? De politie moet handhaven, ik sta erop, dat is jullie taak!"

Toch was er in die tijd nog ruimte voor flexibiliteit, weet Vogel. Er werd binnen de Algemene Verkeersdienst op gehamerd zoveel mogelijk overtreders staande te houden en met de mensen in gesprek te raken. En lang niet altijd werd er onmiddellijk bekeurd.

"Nu is er een strak regime", meent Vogel. "Iedereen bekeuren, acceptgiro toesturen, discussie gesloten. Dat is een optie, dat kan. Maar wees dan ook eerlijk en zeg hoe het zit, zeg dat het erom gaat heel autorijdend Nederland te beteugelen, dat er geld naar de schatkist moet vloeien. Maar kom niet aan met verhalen over veiligheid, doorstroming en milieu, daar worden mensen doodziek van. Want een ouwe Eend die keurig honderd rijdt, vervuilt veel meer dan een grote hagelnieuwe Mercedes met 140 op de teller. Mensen zijn niet dom, mensen weten dat. Probeer ze dus niet voor te liegen."

Eerder dit jaar werd Vogel zelf staande gehouden toen hij bij Veenendaal vier kilometer te snel reed. "'Schaam je je niet?', vroeg ik de al wat oudere agent. Hij lachte als een boer met kiespijn en antwoordde: 'Ja, maar ik kan niet anders'. Geen politie na een inbraak, wel bekeurd worden voor vier kilometer te hard rijden. Dat is niet uit te leggen."

Er zijn meer politiezaken waar Vogel niets van begrijpt. Toen de Porsches moesten verdwijnen, omdat die volgens de rekenmeesters op het ministerie van Financiën te kostbaar werden, opperde de commandant een nieuwe inzet voor de wagens die zo bepalend waren geweest voor het imago van de dienst. "Ten eerste waren de Porsches door slimme inkoop en lage afschrijving in de praktijk niet duurder dan andere auto's", vertelt Vogel. "Maar toen dat op papier wel zo leek en de 911 Targa's wegbezuinigd dreigden te worden, stelde ik voor er in elk geval tien te houden als snel wapen tegen de zware criminaliteit. Gangsters verplaatsen zich ook over de snelweg en vooral 's nachts zou je dan een prima elite-eenheid hebben, met goed getrainde politiemensen in snelle sportauto's. Vergelijk het met straaljagers die ten tijde van oorlogsdreiging stand-by staan. Top Gun, maar dan contra criminelen. Het mocht niet zo zijn en de Porsche-groep verdween. Dat was het keerpunt voor de hele snelwegpolitie, sindsdien is het alleen maar minder geworden, ik zie in het holst van de nacht amper KLPD-wagens surveilleren. Flitsen ja, veiligheid nee."

Nog een speerpunt van justitie waar Vogel grote vraagtekens bij plaatst: de kruistocht van mr. Spee tegen radardetectoren en laserschilden, apparaten waarmee automobilisten zich wapenen tegen flitspalen en laserpistolen.

Kees Vogel: "Je maakt je toch ongeloofwaardig door daar de nadruk op te leggen, het komt zo kinderachtig over. Hoeveel mensen hebben zo'n dure Stinger in de auto? Je praat over een fractie van de miljoenen voertuigen. In mijn tijd was dat anders aangepakt, op een speelse manier. Ik zou overal stoorzendertjes plaatsen, waardoor al die dure dingen op tilt zouden slaan en de eigenaar zo gek werd van al dat gepiep en gewaarschuw dat hij zijn dure detector vrijwillig uit zijn auto sloopte. Maar door ook hier weer een heksenjacht te ontketenen, jaag je nog meer keurig belasting betalende weggebruikers tegen je in het harnas. De sfeer wordt steeds grimmiger, het leidt allemaal tot niets, ik zie geen licht in de tunnel."

zoek naar gerelateerde artikelen

za 2 maart 2002