door Gemma Buters en Ronald van Gessel BRUSSEL - Europa begint vandaag aan een uniek experiment in haar geschiedenis. In een poging het 'Europese gevoel' dichter bij de burger te brengen, gaan 105 afgevaardigden proberen de weg aan te geven voor 2004, als de Europese Familie ten minste 25 landen zal tellen. De ambities van deze praatgroep, de Conventie, liggen hoog; zo hoopt men straks een blauwdruk te presenteren voor een echte Europese grondwet.

Voorzitter Valéry Giscard d'Estaing, de Franse ex-president, vergelijkt zijn 'denktank' nu al gretig met de Conventie van Philadelphia uit 1787 waar de Amerikaanse grondwet werd verankerd. Maar het zal nooit komen tot de Verenigde Staten van Europa, daarvoor lopen de belangen teveel uiteen. Er is een wereld van verschil tussen de 13 dunbevolkte koloniën die destijds de VS vormden en de huidige 15 EU-lidstaten met al hun zeer uiteenlopende belangen.

Van Mierlo (Foto: KIPPA)

De grote Europese landen beloeren elkaar over de Conventie heen met argusogen. Duitsland en Engeland vrezen dat d'Estaing zoveel mogelijk macht richting Frankrijk zal proberen te krijgen. Duitsland wordt weer kritisch gevolgd door Frankrijk en Engeland omdat de Duitse positie enorm wordt versterkt als na de uitbreiding Duitse 'achtertuinlanden' als Polen (met 40 miljoen inwoners evenveel gewicht als Spanje) en Tsjechië in de EU komen.

In Nice kwamen de Europese regeringsleiders er eind 2000 na drie nachten bekvechten niet uit. Ze hebben nu alle losse einden voorgelegd aan de Conventie. Deze is eind vorig jaar tijdens de top in het Brusselse Laken in het leven geroepen om op een meer democratische manier te brainstormen over de toekomst van Europa.

Het belooft nog een zware dobber te worden voor Giscard en zijn twee adjudanten, de Belgische oud-premier Dehaene en zijn Italiaanse evenknie Giuliano Amato. In een jaar tijd moet de Conventie een unanieme reeks adviezen aan de regeringsleiders afleveren om de Unie bestuurbaar te houden. Een verdeeld advies belandt sowieso in de prullenbak.

"Uiteindelijk hebben de regeringsleiders het laatste woord, maar als de Conventie erin slaagt met een duidelijke consensus te komen over de richting die Europa moet nemen, dan is onze opdracht geslaagd, wat er verder ook gebeurt", stelde gisteren de Nederlandse regeringsafgevaardigde, oud-minister van Buitenlandse Zaken Hans van Mierlo in Brussel.

Maar ook al komen er min of meer uniforme adviezen, dan nog blijft de controverse tussen de groten en de kleintjes. De Finse premier Lipponen waarschuwde deze week dat de Conventie dreigt uit te lopen op een coup van de grote landen. Zo zouden de kleine landen hun veto verliezen op gebied van buitenlands beleid maar de groten niet.

Van Mierlo vindt het ook tekenend dat een groot land als Duitsland enkele weken terug door 'powerplay' wist te voorkomen dat het een vernederende 'gele kaart' zou krijgen wegens een oplopend begrotingstekort.

Ondanks het hoge praatgroepgehalte is de Conventie meer dan een vrijblijvend theekransje. De uitbreiding van de Unie, de implicaties van de euro en de roep om een krachtig Europees buitenlands beleid schreeuwen om maatregelen. De Conventie kan dan ook alleen slagen als ze met uniforme en realistische oplossingen komt. Idealistische vergezichten over een federaal Europa verdwijnen meestal met grote snelheid in de prullenbak.

zoek naar gerelateerde artikelen

do 28 februari 2002