Gemeenten en provincies krijgen netwerken in hun maag gesplitst.

ARNHEM - De energiesector, gemeenten en provincies hebben brandbrieven aan de Tweede Kamer gestuurd, waarin zij de noodklok luiden over de gevolgen van het wetsvoorstel voor privatisering van de energiebedrijven.

De gemeenten vrezen tegen hun zin in de netbedrijven in hun maag gesplitst te krijgen. EnergieNed, de koepelorganisatie voor de energiebedrijven, waarschuwt voor chaotische toestanden.

Jan Korff, voorzitter van EnergieNed, ziet liever dat het wetsvoorstel helemaal van tafel wordt geveegd. "Wij hebben liever geen wet dan een slechte wet. Als dit wetsvoorstel niet gerepareerd wordt, prefereren we door te hobbelen met de huidige Elektriciteitswet en de aanvullende beleidsregels."

Volgens hem gaat het wetsvoorstel zoals het er nu ligt nog veel verder dan de in juni geformuleerde beleidsregels. Toen mochten de energiebedrijven de waarde van de netwerken nog meerekenen, nu is dat niet meer zo. En dat is een groot probleem. "Juist de netbedrijven vertegenwoordigen 60% tot 80% van de waarde van de distributiebedrijven. Als zij dat niet mogen consolideren, kunnen ze veel minder geld aantrekken voor verdere groei. De bedrijven worden zo gereduceerd tot dwergjes en weerloze overnameprooien", aldus Korff. "Hen wordt bij voorbaat de kans ontnomen om zich te meten met Europese concurrenten."

Lange tijd leek het er volgens Korff op dat de hele energiesector geprivatiseerd mocht worden. Maar de regeringspartijen PvdA en VVD kregen plotseling koudwatervrees. Zij waren bang dat de belangen van de consument onvoldoende gewaarborgd zouden zijn als ook de netbedrijven in private handen zouden vallen. In april vorig jaar werd na lang politiek getouwtrek besloten toch beperkingen te stellen aan de volledige privatisering.

Nu moeten de energiebedrijven de netbedrijven volledig losknippen van hun handelsactiviteiten. De netwerken mogen niet worden verkocht aan commerciële energiebedrijven en blijven of komen weer juridisch geheel in handen van de huidige aandeelhouders, de gemeenten en provincies. Tot 2004 zijn slechts economische minderheidsdeelnemingen beschikbaar voor private partijen.

Dat gaat de energiesector veel te ver. "Het schuiven met eigendommen leidt alleen maar tot het overbodig heffen van belastingen", aldus Korff. En het gaat daarbij om gigantische bedragen. "Onder meer de kapitaals- en overdrachtsbelasting kan oplopen tot tientallen miljoenen euro's per bedrijf. Bovendien leidt dit wetsvoorstel alleen maar tot nieuwe onzekerheden. Door de knikkende knieën van de overheid blijven investeerders weg, kunnen de Nederlandse energiebedrijven niet op overnamepad en kijken klanten aan tegen mogelijke kostenverhogingen."

Hij overweegt nog altijd naar het Europese Hof voor de Rechten van de Mens te stappen als het daadwerkelijk zo ver komt dat de wet wordt aangenomen. Korff zegt over voldoende jurisprudentie te beschikken om hard te kunnen maken dat er feitelijk sprake is van onteigening. "En dat zal niet zonder schadevergoeding kunnen plaatsvinden", aldus Korff. Intussen hebben de huidige aandeelhouders, de gemeenten en provincies, ook zo hun bezwaren. Grootste struikelblok wat hen betreft is het feit dat het wetsvoorstel voorschrijft dat zij de verantwoordelijkheid over het netbedrijf krijgen als er sprake is van wanbeleid. "Die verantwoordelijkheid kunnen wij niet nemen, eenvoudig weg omdat provincies en gemeenten over geen enkele expertise beschikken om een netbedrijf te kunnen beheren", zo leest de brief van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) aan de Tweede Kamer. Het is wat de VNG betreft krom dat de aandeelhouders zich tot nu toe zo min mogelijk met de bedrijfsvoering moesten bemoeien en straks ineens geacht worden een adequaat apparaat te hebben om dat wel te kunnen. Bovendien zitten er volgens de VNG grote financiële risico's aan vast. "Vanwege de ontbrekende expertise is het niet uitgesloten dat de gemeenten claims krijgen omdat er beheertechnisch slecht wordt gepresteerd."

Evenals EnergieNed wijst ook de VNG op de problemen rond de overdrachtsbelasting en stelt dat daar in ieder geval een vrijstelling voor moet worden geregeld.

Tenslotte haalt de VNG de problemen aan die dreigen te ontstaan met de talrijke crossborderlease-constructies die de energiebedrijven de afgelopen jaren hebben afgesloten. Deze constructie komt er op neer dat de kapitaalgoederen, zoals de netwerken, aan Amerikaanse banken en bedrijven zijn verhuurd. De energiebedrijven houden wel het juridisch eigendom in handen. Als de energiebedrijven de zeggenschap over de netwerken nu verliezen, is de kans groot dat deze contracten moeten worden aangepast. En daarmee lopen de energiebedrijven het risico voor miljarden euro's aan claims aan hun broek te krijgen. De VNG noemt het wetsvoorstel "een brug te ver".

EnergieNed begrijpt niet waarom de Tweede Kamer het toezicht op de kwaliteit van de netten niet gewoon overlaat aan de toezichthouder voor de energiesector, de DTe. Al moet de DTe zich volgens Korff dan wel eens constructief gaan opstellen en zich ook aan de wet gaan houden. "Maar blijkbaar vertrouwt de Kamer de DTe ook al niet", schampert Korff.

zoek naar gerelateerde artikelen

di 26 februari 2002