door Pieter van der Sloot CHISINAU - Staat de voormalige Sovjetrepubliek Moldavië, waarvan de 4,3 miljoen inwoners onbetwist tot de armsten van Europa behoren, aan de vooravond van een 'Milosevic-variant?'

Gaat het regime van de communistische president Vladimir Voronin, een ex-bakker en voormalig KGB-chef, binnenkort vallen?

Zonder enige twijfel, roept de Moldavische oppositieleider, de christen-democraat Joeri Rosca, vanaf een podium op het centrale plein in de hoofdstad Chisinau. "We gaan met onze protesten door totdat dit dictatoriale regime is verdwenen", oreerde de charismatische veertiger afgelopen zondag tegen een menigte van 60.000 mensen. Er werden spandoeken omhoog gehouden met leuzen als 'Stop de Rode Terreur!' en 'Communisten zijn terroristen!'

Het verpauperde buurlandje van Roemenië is na de val van de Sovjet-Unie in 1991 - toen het zijn onafhankelijkheid verkreeg - met zijn geschiedenis nog lang niet klaar.

Aanleiding voor het volksrumoer dat zes weken geleden begon, was een regeringsplan om de Russische taal weer als verplicht schoolvak in te voeren. Verder stond er een nieuw leerboek geschiedenis op stapel, waarin de Moldaviërs (wederom) zouden worden omschreven als 'etnische Moldaviërs' - niet te verwarren met de Roemenen. Dit tot grote woede van de oppositie van wie sommigen, zoals Joeri Rosca, uit zijn op een Anschluss met Roemenië.

De diepere oorzaak van de crisis is vooral de schrijnende armoede in dit agrarische brokstukje Sovjet-Unie, waar het inkomen van de meeste inwoners niet veel hoger reikt dan een dollar per dag.

De protestanten, die nu dagelijks ook het parlementsgebouw belagen, willen nog maar één ding: dat president Voronin, die vorig jaar februari nog met een overweldigende meerderheid werd gekozen, het parlement ontbindt en nieuwe verkiezingen uitschrijft. Voronin op zijn beurt beschuldigt Rosca van 'politiek terrorisme' en uitbuiting van de pro-westers gezinde jeugd, die de spil van het volksprotest vormt.

"Moldavië biedt jongeren geen enkel perspectief"" zegt politiek waarnemer Igor die uit angst voor represailles niet met zijn achternaam in de krant wil. "Iedereen wil weg; emigreren."

Aantrekkelijke Moldavische meisjes en vrouwen zijn de afgelopen jaren bij tienduizenden opgezogen door de Europese seksindustrie, zowel uit vrije wil als gedwongen. Igor: "Deze regering wil ons opnieuw onder de invloed van Moskou brengen. We zien hoe Roemenië op dit moment wordt opgenomen in de Europese familie. Hoe de welvaart daar groeit. Vandaar dat bij velen de wens groeit tot aansluiting bij de regering in Boekarest."

De turbulente en complexe geschiedenis van Midden-Europa is in Moldavië nog dagelijks aanwezig. Tot de ondertekening van het Molotov-Ribbentrop-pact in 1939 behoorde het (als onderdeel van Bessarabië) tot Roemenië.

Nadat Stalin het gebied in 1944 definitief onder zijn controle had gebracht, begon deze met de voor hem typische geschiedvervalsing. Het Roemeens dat er werd gesproken was ineens Moldavisch. Stalin benadrukte dit door het Latijnse alfabet per oekaze te vervangen door het cyrillisch. Moldaviërs waren geen geüsurpeerde Roemenen, maar "een zelfstandig volk, met een geheel eigen geschiedenis", aldus het Kremlin.

"Vandaar dat de herinvoering van het verplichte Russisch en het omstreden leerboek zo gevoelig ligt", gaat Igor verder. "Het lijkt erop dat Voronin de geschiedenis een halve eeuw wil terugdraaien."

Terwijl westerse investeerders wegblijven of zijn vertrokken, zijn veel bedrijven in Moldavië eigendom van Russen. De invloed van de Russische media en orthodoxe kerk groeit en de regering richt het vizier niet langer op Boekarest maar op Moskou. President Voronov ijvert voor de opname van Moldavië in het verbond tussen Rusland en Wit-Rusland, geleid door de communistische dictator Aleksandr Loekasjenko.

Deze politieke, economische en ook militaire toenadering van Chisinau tot Moskou en Minsk is oppositieleider Joeri Rosca en de Moldavische nationalisten een doorn in het oog. Toch heeft de partij van Rosca slechts elf zetels in het 101 zetels tellende parlement; de communisten 71.

"Rosca omschrijft Moldavië als een 'kleine bananenrepubliek' van Rusland", zegt een waarnemer in Chisinau. "Maar wat hij vergeet is dat men in het democratische Westen door verkiezingen aan de macht komt en niet door een putsch. Dat schijnt hij met zijn oproep tot omverwerping van het huidige regime niet goed te beseffen."

zoek naar gerelateerde artikelen

di 26 februari 2002