SALT LAKE CITY - Als vijf-jarige kleuter zag Casey Fitzrandolph, thuis bij zijn moeder op schoot, in 1980 zijn stadgenoot Eric Heiden uit Madison de historische score van vijf gouden medailles halen tijdens de Olympische Spelen van Lake Placid. Tweeëntwintig jaar later waren de zaken omgedraaid.
Heiden, 41 inmiddels en in Salt Lake City aanwezig als ploegarts van de Amerikaanse schaatsploeg, was er op de Utah Olympic Oval getuige van hoe FitzRandolph met een persoonlijk record van 34,42 de eerste stap zette in de richting van onvergankelijke olympische roem op de 500 meter.
Maar ofschoon het goud vandaag aan de horizon gloort, gunde de Amerikaan zich niet al te veel ruimte voor uitbundige vrolijkheid. Als Fitzrandolph er vandaag immers daadwerkelijk in slaagt de weg naar de hoogste trede van het ereschavot te blokkeren voor de nummers twee en drie van het tussenklassement, de Japanner Hiroyasu Shimizu (34,61) en landgenoot Kip Carpenter (34,68), is dat mede het gevolg van de pijnlijke uitglijder van teammaat Jeremy Wotherspoon.
De Canadees, dit seizoen winnaar van vier van de zes 500 meters tijdens de Wereldbekercyclus en in Hamar glorieus gekroond tot wereldkampioen sprint, schakelde zichzelf al na tien meter uit. Wotherspoon kende een technische goede start, maar prikte na een viertal slagen met de punt van zijn linkerschaats in het ijs en zeeg ter aarde.
"Het pijnlijkste moment dat ik ooit op een schaatsbaan heb gezien", noemde FitzRandolph de curieuze valpartij. "Ik beschouw Jeremy als een van mijn beste vrienden. Veel, zo niet alles in mijn loopbaan heb ik aan hem te danken. Sinds ik me drie jaar geleden bij het Oval Project heb aangesloten, is mijn ontwikkeling als een komeet vooruit gegaan. Wanneer je zo iemand zichzelf dan zó ziet uitschakelen, gaat dat me aan het hart." Een oorzaak voor Wotherspoons beginnersfout kon hij niet aangeven. "Maar het is hier wel verschrikkelijk moeilijk een 500 meter te rijden. Vooral in de bochten is het moeilijk druk te houden, dat verklaart ook het grote aantal valpartijen. Voor mij persoonlijk is dit een wijze les geweest. Ik moet de bochten agressiever aanvallen; vertrouwen krijgen in het ijs."
Wotherspoon, doorgaans het toonbeeld van 'cool, calm and collected' en nimmer verlegen om een kwinkslag, verliet met stille trom en de racefiets aan de hand de Utah Olympic Oval door de zijdeur. Ook zijn coach Sean Ireland kon geen verklaring geven voor de onverklaarbare beginnersfout. "Voor de wedstrijd heb ik niets van gebrek aan scherpte of iets dergelijks gemerkt. Hij was gefocust, startte zijn race zoals altijd. Alleen met dit verschil dat hij het volgende moment met zijn gezicht op het ijs lag. Hoezeer ik mijn best ook doe, ik kan hier geen verklaring voor vinden." Of zijn pupil vandaag daadwerkelijk aan de start verschijnt, zoals de startlijst na afloop vermeldde, hield Ireland nog even in het midden. "Het zou geweldig zijn als hij zich zo weet te hervinden dat hij met een wereldrecord wraak op zichzelf neemt. Dat zou zijn zelfvertrouwen op de kilometer ook ten goede komen. Een andere optie is om de tweede 500 meter te laten schieten en even de zaak zijn beloop te laten, om zo weer fris terug te komen. Ik laat het geheel aan hem over."
Ook de andere favoriet die niet aan de hooggespannen verwachtingen kon voldoen, de dit seizoen door een rugblessure geteisterde Japanner Hiroyasu Shimizu, leefde met de Canadees mee. "Ik was geschokt toen ik hem zo zag liggen. Dit is een groot sportman als Wotherspoon onwaardig. Als ik er in slaag een medaille te halen, zal ik uiteraard bijzonder gelukkig zijn. Maar diep in mijn hart had ik hier liever ook Wotherspoon verslagen."
Het verwachte wereldrecord bleef uit en het aantal persoonlijke records bleef slechts beperkt tot zeven, maar stof tot napraten was er gistermiddag te over. Op de Utah Olympic Oval werd immers een stevig fundament gelegd onder een van de ongeschreven wetten van de Olympus . Slechts bij hoge uitzondering is het de grote favoriet die een olympisch sprintnummer wint.
Gerard van Velde komt vandaag op de tweede dag van de olympische 500 meter in rit zestien uit tegen de Amerikaan Joey Cheek. Die staat na de eerste dag zevende. De Nederlander, vierde in het klassement, heeft de laatste binnenbocht. In de zeventiende en voorlaatste rit zitten de Canadees Mike Ireland en de Japanner Hiroyasu Shimizu. De beslissing valt in de laatste rit tussen de Amerikanen Casey Fitzrandolph en Kip Carpenter, de nummers één en drie uit het voorlopig klassement.