DEN HAAG - Het kabinet is er niet in geslaagd de financiering voor deelname aan het JSF-project zo te regelen dat de belastingbetaler buiten schot blijft. Uiteindelijk heeft minister Jorritsma (Economische Zaken) eenmalig uit haar begroting van dit jaar €42 miljoen moeten halen om de rekensommen kloppend te maken. Dit bedrag komt niet meer terug tenzij de berekeningen van het kabinet te voorzichtig blijken.

Dat blijkt uit de brief die de meest betrokken bewindslieden, behalve Jorritsma ook de ministers Zalm (Financiën) en De Grave, alsmede staatssecretaris Van Hoof (beiden Defensie) gisteravond naar de Tweede Kamer hebben gestuurd.

Vrijdag besloot het kabinet dat ons land voor $800 miljoen gaat meebouwen aan de Joint Strike Fighter, de F35 van Lockheed Martin. Dit toestel wordt daarmee ook zo goed als zeker de opvolger van de F16. Naar verwachting zullen de huidige 137 F16's vanaf 2012 worden vervangen door 85 JSF's ten bedrage van zo'n €6 miljard. Een definitief besluit daarover valt pas rond 2007.

Voor de berekeningen van de financiële uitkomsten bij de aanschaf van de JSF heeft men veel moeten schatten. Foto: AP (Foto: AP)

De berekeningen van de JSF-deelname zijn uiterst gecompliceerd omdat rekening moet worden gehouden met 4% rente. Zo zal het bedrijfsleven, dat in de komende tientallen jaren 3,5% van de omzet in het JSF-project aan de Staat moet afdragen, in lopende bedragen in totaal zo'n €700 miljoen overmaken. Teruggerekend naar euro's van nu, de 'netto contante waarde', gaat het echter slechts om €191 miljoen.

De contributie die Nederland tot en met 2012 aan de VS moet afdragen bedraagt in lopende bedragen €857,5 miljoen en in netto contante waarde €651 miljoen. Dit bedrag omvat 3,5% van de totale ontwikkelingskosten van de JSF.

.

In wat bekend staat als de 'business case' van de JSF-deelname wordt deze €651 miljoen opgebracht door in totaal €307 miljoen kortingen bij de uiteindelijke aanschaf door Nederland van de JSF, €111 miljoen opbrengsten van royalties door verkoop aan derde landen, de €191 miljoen van het bedrijfsleven, en de laatste €42 miljoen van minister Jorritsma. De kortingen worden berekend in vergelijking met 'van de plank kopen' zonder mee te doen aan de productie.

Om deze berekeningen rond te krijgen heeft het kabinet veel zaken moeten schatten die in de praktijk nog kunnen veranderen. Zo is gerekend met een totale productie van 4500 toestellen, waarvan de VS er van plan zijn 3.000 zelf te kopen. Maar als het toestel een groot succes wordt en er worden 500 exemplaren extra verkocht, dan levert dat de overheid €50 miljoen extra op aan royalties en afdracht van de industrie.

Omgekeerd kan de zaak ook tegenvallen als Defensie over enkele jaren besluit om minder JSF's te kopen. Bij een aanschaf van 60 in plaats van 85 toestellen ziet de 'business case' er €80 miljoen slechter uit omdat er minder korting wordt ontvangen. De dollarkoers, gerekend is met $1 = €1,15, is ook van invloed: bij een stijging van de dollarkoers met 10 eurocent loopt de Staat €20 miljoen mis, bij een daling is dat precies omgekeerd.

Een tweede gecompliceerde berekening die het kabinet moest maken is de financiering van de bijdrage aan de VS tot en met 2012, wat bij de betrokken ministeries bekend staat als het 'kasritme'. Basis van die rekensommen is het bedrag van €857,5 miljoen. Dat bedrag wordt voor €400,7 miljoen opgehoest door Defensie terwijl Economische Zaken, inclusief de eenmalige €42 miljoen van minister Jorrritsma, goed is voor €102,1 miljoen.

De industrie, die in 2006 begint met betalen, staat genoteerd voor €55 miljoen terwijl €299,7 miljoen wordt voorgeschoten door minister Zalm (Financiën). Deze eist echter dat hij de rente over dat bedrag terugkrijgt. Defensie en EZ moeten daarom tot in lengte van jaren aan Financiën elk €8,25 miljoen per jaar afdragen.

Uit de vergelijking met de concurrenten van de JSF, de Franse Dassault en Eurofigh-ter, blijkt dat het Amerikaanse toestel niet alleen goedkoper is maar ook aantrekkelijker voor de industrie. De Nederlandse bedrijven hopen op $10,8 miljard omzet. Eurofighter en Dassault bieden elk een industriepakket van €7 miljard, gebaseerd op 100 toestellen: "Een niet realistisch aantal gezien de nu bekende prijzen", aldus de brief aan de Tweede Kamer.

zoek naar gerelateerde artikelen

di 12 februari 2002