Jochem Uytdehaage viert feest met zijn ouders.

SALT LAKE CITY - Op voorhand vergeleek hij de olympische vijf kilometer met de traditionele wedstrijden om de Gruno-bokaal in Groningen. Oké, het ijs in Salt Lake City was misschien iets sneller, de belangen wellicht iets groter en de concurrentie waarschijnlijk iets sterker, maar het principe bleef hetzelfde. "Een vijf kilometer is gewoon twaalfeneenhalf rondje zo hard mogelijk schaatsen", hield Jochem Uytdehaage zichzelf de afgelopen dagen voor. Maar zaterdag, een uurtje na zijn onvergetelijke olympische debuut op de Utah Olympic Oval, gaf hij ruiterlijk zijn ongelijk toe. "Dit is inderdaad wel even iets anders dan de Gruno-bokaal". Uytdehaage staat bekend als een schaatser van het nuchterste soort. Maar zijn gouden machtsgreep op de vijf kilometer waarmee hij Nederland het eerste olympische schaatsgoud van deze Spelen bezorgde,was van een dusdanig kaliber dat zelfs de Utrechter een keer extra moest slikken. In de voorlaatste rit had hij met 6.14,66 voor het eerst in zijn carrière een wereldrecord geschaatst. Onmiddellijk nadat ook Bob de Jong, zijn enige overgebleven concurrent, in de laatste rit had gecapituleerd voor het machtsvertoon van Uytdehaage, werd hij overmand door emoties. Met de handen op mekaar alsof hij een hogere macht wilde bedanken en met betraande ogen, drong in alle hevigheid het besef tot hem door dat hij zich voor de rest van zijn leven verzekerd had van onvergankelijke olympische roem. "Ik reed uit op het rechte eind en ik dacht bij mezelf: is dit echt? Droom ik? Hier heb ik het altijd voor gedaan. En ja, toen kwamen de tranen. Echt, bij de Gruno-bokaal had ik nog nooit gehuild".

Uytdehaage (25) was op de ijsvloer van de Utal Olympic Oval, door de Amerikanen al trots 'the greatest ice on earth' genoemd, van eenzame klasse. Met zijn winnende tijd, tot stand gekomen in een opmerkelijk vlakke race, knabbelde hij liefst vier seconden af van het wereldrecord van Gianni Romme (6.18,72) en bleef hij de verrassende winnaars van zilver (de Amerikaan Parra, die met 6.17,98 ook sneller was dan Romme's oude toptijd) en brons (de Duitser Boden) ruim voor. De kopman uit de kernploeg van Gerard Kemkers begon met een heilig geloof in eigen kunnen aan de krachtproef over vijf kilometer, terwijl hij vlak voor zijn eigen optreden ploegmaat Carl Verheijen letterlijk en figuurlijk door het ijs had zien zakken. "Eerlijk gezegd schrok ik er wel van, maar Gerard en ik hadden aan één snelle blik van verstandhouding genoeg om te weten dat we vast moesten houden aan ons aanvankelijke plan. Parra had vlak voor me 6,17 gereden, waarom zou ik dan niet weg kunnen gaan op 6,14. Ik had immers nog nooit van Parra verloren. Die wetenschap zei me op dat moment meer dan de slechte tijd van Carl. Druk voelde ik niet. Ik rijd hier drie afstanden. Dat zijn drie kansen op olympisch goud. De vijf kilometer was mijn eerste kans. Het is fantastisch dat ik die direct gepakt heb".

Zelf denkt Uytdehaage dat de sleutel voor zijn succes vooral op het mentale vlak gezocht moet worden.

.

Als geen ander verstaat hij de kunst van het pieken. Zaterdag won hij voor het eerst in zijn carrière een internationale vijf kilometer, een maand geleden was hij - ook voor het eerst - in Er- furt Europees kampioen allroundschaatsen geworden. "Als het moet, sta ik er meestal wel. Dat zelfvertrouwen neem je mee het ijs op. Ik praat veel met andere mensen over het schaatsen. Met Gerard vanzelfsprekend, maar ook met een mentale coach. Niemand kan alles alleen. Ik heb nu een wereldrecord gereden, maar ik denk dat ik nog harder kan. Dan is het echter wel van belang alle finesses te optimaliseren. Er zal nu steeds meer druk op mijn schouders komen te liggen en misschien komt er ooit een moment dat ik daaronder bezwijk, maar ik probeer dat moment zo lang mogelijk uit te stellen".

Hij is ervan overtuigd dat fysieke kwaliteiten alleen in combinatie met mentale kracht kunnen resulteren in succes. Drie jaar geleden schafte hij zichzelf 'Effect' aan, het boek van drievoudig olympisch kampioen Johann Olav Koss dat gaat over de mentale voorbereiding op wedstrijden. "Het is van belang een stevig fundament te bouwen. Als je er dan een keer van af dondert, klim je er ook weer makkelijker op".

Voorlopig gaat alles hem echter zeer voor de wind. Sinds Uytdehaage drie jaar geleden in de kernploeg van Kemkers belandde, bracht hij via de weg der geleidelijkheid de aansluiting met de internationale top tot stand om die zaterdag overtuigend achter zich te laten. Volgens Kemkers is het aannemelijk dat Uytdehaage door zijn gouden vijf kilometer in een roes is beland, waar hij volgende week op zowel de 1500 meter (19 februari) als de 10.000 meter (22 februari) weleens van zou kunnen profiteren. Op de schaatsmijl wordt Uytdehaage niet tot de favorieten gerekend. Niet voor niets werd zijn startbewijs de afgelopen dagen door anderen, onder wie Erben Wennemars, nog ter discussie gesteld. "Die discussie is nu toch wel afgelopen, hoop ik", merkte Uytdehaage fijntjes op. De vijf kilometer leerde bovendien dat favorieten door het ijs kunnen zakken en relatieve 'nobodies' in de prijzen kunnen vallen. "Voor de 1500 meter zullen we uitgaan van een Parra-scenario. Dit zijn Olympische Spelen, dus wordt het een kwestie van alles-of-niets", meent Kemkers.

Gevangenis

Volgens hem zal het geen enkele moeite kosten om Uytdehaage de komende dagen weer bij de les te krijgen. "Vanaf oktober heeft Jochem alleen maar goede dingen laten zien. Vijf dagen na zijn Europese titel in Erfurt stond hij er alweer tijdens de skate-off op de 1500 meter in Heerenveen. Bovendien, Jochem weet van zichzelf dat hij minstens een seconde verliest als hij niet gefocust is. Wat dat betreft is het een voordeel dat we nu in een gevangenis in de vorm van een olympisch dorp zitten. De invloeden van buitenaf zijn daardoor controleerbaar. Tuurlijk, Jochem kan nu best even genieten van zijn succes, maar vanaf maandag telt alleen de 1500 meter".

Uytdehaage: "Ik heb nou helemaal niets meer te verliezen, maar wanneer ik straks aan de start sta van de 1500 meter telt het goud van de vijf kilometer even niet meer. Tot nu toe heb ik hier een honderd-procentscore. Dat wil ik graag zo houden".

zoek naar gerelateerde artikelen

ma 11 februari 2002