door Theo Jongedijk en Jolande Westdorp AMSTERDAM - Negen van de zwaarste Nederlandse oorlogsmisdadigers lopen tot de dag van vandaag vrij rond. Zeker zeven van hen wonen al ruim een halve eeuw ongestoord in Duitsland.

Mogelijk komt daar, onder druk van de Europese Unie, verandering in als de Europese richtlijnen voor uitlevering worden veranderd en ook Duitsland zijn grondwet moet wijzigen. "Het Europese uitleveringsbevel is de laatste strohalm om deze oorlogsmisdadigers nog te pakken te krijgen", zegt de Amsterdamse hoogleraar strafrecht prof. dr. C. Rüter.

Tot nu toe heeft de Bondsrepubliek nooit eigen onderdanen uitgeleverd. Alle Nederlanders kregen in de oorlog door toetreding tot de SS destijds automatisch de Duitse nationaliteit.

De betrokken nog gezochte Nederlanders staan op een lijst van het openbaar ministerie in Arnhem, dat is belast met het opsporen van oorlogsmisdadigers. Het gaat om SS'ers die na de oorlog in ons land zijn veroordeeld tot de doodstraf of tot levenslang. Allen zijn destijds ontsnapt uit hun gevangenschap.

Tot de negen behoort de, vorig jaar door De Telegraaf opgespoorde, Dirk Hoogendam (79). Ondanks een voorlopig gestrande poging van justitie om hem achter tralies te krijgen, woont Hoogendam nog altijd onder de schuilnaam 'Dieter Hohendamm' in het Duitse Datterode. In het Drentse Hollandscheveld kreeg hij de bijnaam 'de bokser' vanwege het martelen, mishandelen en deporteren van opgepakte joodse gezinnen, onderduikgevers en verzetsstrijders.

Ook de net over de Duitse grens wonende SS'er Heinrich Boere (80) staat internationaal te boek als 'gezocht'. Justitie is al ruim twintig jaar op de hoogte van zijn verblijfplaats. Het gevreesde lid van het toenmalige SS-moordcommando 'Feldmeijer' bevestigde afgelopen dinsdag hulp te hebben gehad bij zijn vlucht. Hoogendam en Boere werden beiden ter dood veroordeeld.

De vorige maand 80 jaar geworden Klaas Carel Faber behoorde eveneens tot het angstaanjagende Sonderkommando Feldmeijer, berucht vanwege de gruwelijke, zogeheten Silbertanne-moorden op zowel verzetslieden als onschuldige burgers. Tussen Boere en Faber zijn opmerkelijke overeenkomsten. Ook Faber wist te ontsnappen en koos een Duitse woonplaats op steenworp afstand van de Nederlandse grens. Faber kreeg in '48 levenslang.

Herbertus Bikker - bijgenaamd 'de beul van Ommen' - woont sinds jaar en dag in het Duitse Hagen. De Nederlandse justitie heeft eerder gepoogd hem in het gevang te krijgen, maar verder dan enkele verhoren is het nooit gekomen. Bikker kreeg in 1949 levenslange gevangenisstraf en vluchtte drie jaar later naar Duitsland. Ook in Hagen bivakkeert oorlogsmisdadiger Siert Bruins (79). Bruins was lid van de Sicherheitsdienst (SD) en vermoordde in april '45 onder anderen de gebroeders Sleutelberg. Hem werd in 1949 de doodstraf opgelegd. De 86-jarige SS'er Jacobus Willem Munnikhuizen verblijft eveneens sinds jaren op een bij het OM bekend adres in Duitsland. Hij was in de oorlog betrokken bij een serie razzia's in Friesland en kreeg levenslang. In het telefoonboek van het Duitse Tübingen staat de naam van de 82-jarige SS-officier Toon Soetebier uit Coevorden. In het kamp Erica schoot hij talloze onderduikers dood. In 1949 kreeg de SS'er bij verstek de doodstraf opgelegd.

Argentinië is het onderduikadres van Abraham Kipp, een van de 'oudst' bekenden op de lijst van oorlogsbeulen.De grote onbekende wat verblijfplaats betreft, is Jan-Willem van der Tuin (85). De Amsterdamse SS'er verried onder anderen acht onderduikers. Ook Van der Tuin wist met hulp van buitenaf te ontkomen. Hij werd in 1950 in Arnhem bij verstek ter dood veroordeeld.

zoek naar gerelateerde artikelen

vr 8 februari 2002