door Willem Kool LONDEN - Koningin Elizabeth II, die gisteren 50 jaar op de Britse troon zat, staat bekend als een noeste werker. Haar plichtsbetrachting roept bij iedereen bewondering op. Het strakke keurslijf dat zij zichzelf heeft opgelegd, sluit improvisaties zo goed als uit. Alles verloopt via vaak eeuwenoude spelregels. Het is saai, maar garandeert de continuïteit van het Britse vorstenhuis.

Koningin Elizabeth II, die gisteren 50 jaar op de Britse troon zat, staat bekend als een noeste werker. (Foto: EPA)

Elizabeth II stamt rechtstreeks af van koning Egbert, die het versnipperde Engeland in 829 voor het eerst verenigde. De 75-jarige vorstin is niet alleen staatshoofd, maar ook het symbool van nationale eenheid. Zij staat aan het hoofd van de Anglicaanse Kerk en is de hoogste militaire leider.

Groot-Brittannië, de overzeese gebiedsdelen en 53 landen van het Gemenebest - de voormalige koloniën - vieren het gouden jubileum van Elizabeth op grootse wijze. Van mei tot eind augustus trekt de koningin door heel Groot-Brittannië. Vele honderden feesten, diners, tentoonstellingen en parades zal zij bezoeken. De rest van het jaar is opgevuld met staatsbezoeken aan onder meer Australië en Canada.

Hoogtepunt van het Golden Jubilee is begin juni, wanneer in de tuin van Buckingham Palace klassieke en popconcerten worden gehouden, parades worden afgenomen, een kerkdienst plaatsvindt in St. Paul's en enorme vuurwerken de lucht ingaan. Alle evenementen, inclusief de eventuele successen van het Engelse voetbalteam begin juni, worden op grote schermen in Green Park, St. James Park, The Mall en Trafalgar Square vertoond. Er worden miljoenen toeristen verwacht.

De waslijst van bezoeken is schier oneindig. Het tekent de inzet van Elizabeth. Zij wil dit jaar zoveel mogelijk onderdanen bedanken voor haar staatshoofdschap. Vele miljoenen zullen haar van nabij kunnen bewonderen, maar niet te nabij. Elizabeth is gesteld op protocol en afstand. Een privé-secretaris zei onlangs dat paarden en honden haar dierbaarder zijn dan mensen. Dat bleek bijvoorbeeld, toen de hond van een van haar personeelsleden doodging. De koningin schreef een brief van vijf velletjes vol medeleven. Toen de echtgenoot van dit personeelslid stierf, kon er net een condoleance vanaf.

Elizabeth heeft niet alleen het verval van Groot-Brittannië als koloniale macht meegemaakt, maar ook de beperking van de macht van de zeer krachtige vakbonden door de conservatieve premier Margaret Thatcher. Zij vond Lady Thatcher "een beetje ijzig". Wederzijdse gevoelens van respect en vriendschap kenden de twee niet. Hun verhouding was gecompliceerd. Eigenlijk begrepen zij elkaar niet. Dat blijkt uit een cadeau van Thatcher aan de koningin. Zij stuurde ooit met Kerstmis een paar rubberen handschoenen, omdat zij op Balmoral Castle de vorstin een keer met blote handen de afwas had zien doen.

Van de meer dan tien premiers die zij meemaakte, vindt Elizabeth Jim Callaghan het charmantst. Ted Heath was haar te zwaar op de hand, terwijl zij Anthony Eden niet vertrouwde. Van Labour-premier Ted Wilson begreep zij niets. Zij vond zijn gedrag "absurd". Haar wekelijkse ontmoetingen met Tony Blair vindt zij redelijk aangenaam. Zij erkent dat hij haar heeft geholpen de publieke opinie in te schatten, toen prinses Diana in 1997 stierf. Blair drong er stevig bij haar op aan van Schotland naar Londen te komen om deel te nemen aan de emotievolle rouwperiode en begrafenis. Het was volgens ingewijden de redding van de monarchie.

Veel persoonlijk geluk heeft Elizabeth in haar vijftig jaar regeringsmacht niet gekend. Haar lievelingsoom Lord Mountbatten kwam om door een IRA-aanslag op zijn boot. Drie van haar kinderen, Charles, Anne en Andrew zijn gescheiden, terwijl prins Edward in opspraak is vanwege zakelijke en persoonlijke belangenverstrengeling. Tel daar de diverse schandalen bij op en iedereen begrijpt waarom de koningin amper een glimlach laat zien. Een ander dieptepunt voor haar was de brand in Windsor Castle.

Koningin Elizabeth vindt haar geluk in de omgang met haar 101-jarige moeder en haar kleinkinderen, die zij koestert. Soms schiet ze uit haar koninklijke rol. Bij het staatsbezoek van Nelson Mandela deed zij tot verbijstering van de hofhouding spontaan zijn Zuid-Afrikaanse danspassen na. Maar dergelijke uitingen van uitbundigheid zijn zeldzaam. Haar plichtsbetrachting komt altijd op de eerste plaats.

zoek naar gerelateerde artikelen

do 7 februari 2002