NEW YORK - Het financiële schandaal rond het Amerikaanse energieconcern Enron neemt een dramatische wending nu voormalig topman Kenneth Lay zo goed als zeker zal worden gedwongen om als getuige te verschijnen voor onderzoekscommissies van het Congres in Washington.

Het besluit van voormalig Enron-topman Kenneth Lay om gisteren niet te komen getuigen, leidde tot woede in de Senaat. (Foto: AP)

De Senaatscommissie voor Handel zal vandaag naar verwachting als eerste instemmen met het dagvaarden van Lay, die zich afgelopen zondagnacht op het laatste moment als vrijwillige getuige terugtrok temidden van toenemende aanwijzingen dat onder zijn leiding sprake is geweest van grootschalige fraude. Ook het Huis van Afgevaardigden dreigt Lay op te roepen via een dagvaarding.

Terwijl het vizier in de reeks Enron-onderzoeken zich steeds meer richt op mogelijk strafbare feiten, doet ex-huisaccountant Arthur Andersen verwoede pogingen het geschonden imago op te poetsen. Het accountantsconcern, dat de boeken van Enron goedkeurde, heeft voormalig Fed-president Paul Volcker ingehuurd als hoofd van een toezichtscommissie met vergaande bevoegdheden.

Senator Ernest Hollings, voorzitter van de Senaatscommissie voor Handel, nam gisteren geen genoegen met de afzegging van Lay, één van de grootste donateurs van president George W. Bush. De in ongenade gevallen Enron-oprichter had via zijn advocaat laten weten dat hij een eerder gemaakte afspraak om te getuigen niet zou nakomen, omdat "de teneur van de hoorzitting beschuldigend" zou zijn.

Lay's besluit om te blijven zwijgen, was volgens zijn advocaat ingegeven door commentaren van diverse Congresleden op het vernietigende rapport dat Enron afgelopen weekeinde bij de faillissementsrechter in New York indiende. Zo hekelde Senator Byron Dorgan de "bijna corrupte cultuur" binnen het bedrijf en verklaarde Billy Tauzin, lid van het Huis van Afgevaardigden, woedend dat "iemand de bak in zou moeten draaien".

Het interne onderzoek naar de ondergang van de energiereus - het grootste faillissement uit de Amerikaanse geschiedenis - biedt volgens juristen een blauwdruk voor een strafrechtelijke vervolging wegens megafraude. Uit het rapport blijkt dat het bestuur en de topmanagers de winst van het concern tussen oktober 2000 en september 2001 opzettelijk met maar liefst $1 miljard hebben opgeblazen via duistere financiële constructies, terwijl zij zichzelf op grote schaal hebben verrijkt door de verkoop van aandelen Enron.

Paul Volcker (Foto: AP)

Lay kan zich bij een gedwongen verschijning als getuige beroepen op zijn zwijgrecht. Volgens het Vijfde Amendement op de Amerikaanse grondwet kan namelijk niemand verplicht worden zichzelf te belasten. De voormalige financiële topman van Enron, Andrew Fastow, en diens rechterhand Michael Kopper hebben al laten weten een beroep te zullen doen op hun zwijgrecht. Een andere sleutelfiguur, oud-bestuursvoorzitter Jeffrey Skilling, zou wel bereid zijn te getuigen.

Enron, dat in de afgelopen jaren uitgroeide tot een gigantisch handelsbedrijf in energiecontracten, ging eind vorig jaar over de kop toen uitkwam dat verliezen waren verdonkeremaand via een web van meer dan duizend zogeheten 'off balance partnerships'.

Fastow, die wordt beschouwd als het brein achter de constructies, blijkt via de partnerships zo'n $30 miljoen te hebben opgestreken. Hij zou uit naam van Enron dubieuze transacties hebben opgezet, waarvan hij zelf profiteerde. Fastows medewerker Kopper fungeerde als stroman, en incasseerde volgens het interne Enron-rapport samen met zijn als 'huiselijke partner' omschreven vriend William Dodson meer dan $12 miljoen.

Ook Arthur Andersen wordt zwaar bekritiseerd in het rapport. Het accountantsconcern, dat zijn zegen gaf aan omstreden partnerships en betrokken was bij de vernietiging van Enron-documenten, heeft inmiddels besloten belangenconflicten voortaan te vermijden door niet langer op te treden als interne accountant en externe controleur bij één en hetzelfde bedrijf.

Volcker, bij de Federal Reserve de voorganger van Alan Greenspan, krijgt carte blanche om in de nasleep van het Enron-debacle fundamentele veranderingen bij de accountant door te voeren. Hij heeft van Andersen-topman Joseph Berardino ook de bevoegdheid gekregen om personeel voor ontslag of overplaatsing voor te dragen. De benoeming van Volcker wordt in de Amerikaanse accountantswereld gezien als een belangrijke stap op weg naar herstel van het vertrouwen in Andersen.

zoek naar gerelateerde artikelen

di 5 februari 2002