CALGARY/SALT LAKE CITY - De ene Jochem Uytdehaage is de andere niet. De schaatser en de persoon, het zullen volgens Uytdehaage zelf nooit elkaars beste vrienden worden. De één wordt geacht louter aan zichzelf te denken en alles in zijn leven ondergeschikt te maken aan de prestaties op het ijs, maar met die instelling zadelt hij zijn alterego op met een levensgroot schuldcomplex. De dag dat het schaatsseizoen eindigt, is voor Jochem Uytdehaage de dag dat hij begint om familie en vrienden terug te betalen. Met tijd, met aandacht en vooral met dankbaarheid. "In de familie draait alles om mij. Daar heb ik soms best wel moeite mee, want eigenlijk is dat natuurlijk volstrekt belachelijk."

Jochem Uytdehaage.

Gisteren namen Jochem Uytdehaage, chef de mission Leo Visser, coach Gerard Kemkers en zijn ploeggenoten Andrea Nuyt, Renate Groenewold en Carl Verheijen als eerste Nederlanders hun intrek in het olympisch dorp in Salt Lake City. Hij heeft zich voorgenomen de komende drie weken de extreme veiligheidsmaatregelen maar over zich heen te laten komen. "Het is zonde daar energie aan te verspillen", stelt Uytdehaage. Ook het feit dat hij wel eens luxere onderkomens heeft gehad dan de kleine kamertjes in het dorp, deert hem niet. Uytdehaage is nog één van die topsporters die midden in het leven staan. Zo ervaart de Utrechter het ook niet als een vanzelfsprekendheid dat iedereen voor hem klaarstaat, omdat hij 'toevallig best aardig kan schaatsen'. Toen Uytdehaage ruim twee weken geleden bij de EK allround in Er-furt zijn eerste internationale hoofdprijs in de wacht sleepte, voelde hij om die reden naast uitzinnige vreugde over het behaalde succes, vooral opluchting.

"Op dat moment was ik blij dat mensen uit mijn omgeving nu konden zien waarom ik in het verleden bepaalde dingen gelaten heb. Ik vind het belangrijk dat mensen begrip voor me hebben. Als topsporter moet je regelmatig 'nee' verkopen, daar heb ik soms spijt van. Mijn nachtrust is bijvoorbeeld belangrijker dan het verjaardagsfeestje van mijn broer. Alles draait om mijn algemene welzijn. Daar word je behoorlijk egoïstisch van. Het wordt ook erger, omdat ik steeds meer ontdek hoe mijn ideaalplaatje eruit behoort te zien. Dat asociale aspect kost me moeite. Juist daarom probeer ik altijd uit te dragen dat Jochem Uytdehaage meer is dan de schaatser."

Zijn 'drang naar perfectie' noemt Uytdehaage als belangrijkste verklaring voor zijn recente successen op het ijs; tegelijkertijd maakt juist die eigenschap hem zo kwetsbaar. "Schaatsen is een manier van leven. Ik let erop dat ik gezond eet, dat ik 's nachts recht in mijn bed lig, dat ik mijn medicatie voor mijn luchtwegen niet vergeet en ik baal als er thuis geen vetvrije melk in de koelkast voor me klaarstaat. Ik ben soms tot in het ziekelijke met mijn sport bezig. Dan is het leuk als je er iets voor terugkrijgt in de vorm van erkenning. Niet alleen voor mij, maar ook voor de personen om mij heen."

Uytdehaage heeft het lang zonder die erkenning moeten stellen. Te lang, naar zijn zin. Vorig jaar werd hij immers al Nederlands allroundkampioen en klom hij op de 'Adelskalendern', de eeuwige ranglijst over de vier klassieke afstanden, naar plaats één, maar de aandacht van de buitenwacht richtte zich vooral op de vormcrisis van Gianni Romme, de interne strubbelingen bij DSB en het wel en wee van Marianne Timmer.

Ook zijn ploeggenoten kwamen er in vergelijking met de commerciële vakbroeders maar bekaaid af, meent Uytdehaage. "Dat heeft ons geprikkeld. Onze prestaties sneeuwden vaak onder bij de perikelen van anderen. Misschien ligt het ook aan onze karakters. Ik ben niet iemand die van de daken schreeuwt dat ik drie keer olympisch goud ga pakken. Pas nu krijgen we met onze prestaties het gelijk aan onze zijde. Ik heb zelf gemerkt hoeveel impact mijn Europese titel heeft gehad. Ruim 1,8 miljoen mensen hebben die zondag voor de televisie gezeten. Als maar tien procent heeft onthouden wie Jochem Uytdehaage is, dan is dat nog altijd ontzettend veel. Zoiets geeft me voldoening. Nee, ik ben niet schuw om in de schijnwerpers te staan. Herkenning is erkenning."

Inmiddels wordt hij gezien als de leider van de nieuwe generatie én vooral als de gedoodverfde opvolger van Rintje Ritsma als vaandeldrager van het nationale allrounden. Niet voor niets tipt het gezaghebbende Amerikaanse tijdschrift Sports Illustrated hem als de aanstaande olympisch kampioen op de vijf kilometer. Bij de olympische trials in Heerenveen plaatste hij zich probleemloos op zowel de vijf als de tien kilometer en tot tweemaal toe was hij ook op de 1500 meter erkende specialisten als Erben Wennemars en Martin Hersman te snel af. Vooral zijn startplaats op de 1500 meter is veelbesproken. Wennemars reed afgelopen weekeinde in Salt Lake City nog een officieus wereldrecord op de schaatsmijl en merkte na afloop op dat men in Nederland 'oerstom is', omdat hij straks de olympische 1500 meter vanaf de tribunes moet volgen.spo

De onzinnige discussie irriteert ook Uytdehaage mateloos. "De suggestie wordt gewekt dat ik in zijn plaats rijd. Zo is het niet. Ik heb me gewoon volgens de regels gekwalificeerd. Dan had Wennemars het seizoen maar anders moeten plannen. Ik zal straks mijn stinkende best doen om op de 1500 meter niet de laatste Nederlander te worden. Erben heeft afgelopen weekend heel snel gereden, dat kan ik niet ontkennen, maar ik ben ook snel."

zoek naar gerelateerde artikelen

vr 1 februari 2002