DEN HAAG - De tweede ronde van het grote 'wao-spel' is begonnen. De inkt van het SER-akkoord over een nieuw wao-stelsel was gisteren nog niet droog of de vakbonden begonnen al met schieten. FNV Bondgenoten en CNV Bedrijvenbond vinden het onverteerbaar dat de Sociaal-Economische Raad (SER) een verbod heeft afgesproken op de huidige bovenwettelijke loonaanvulling in het tweede ziektejaar. Ook andere vakbonden hebben zich achter de schermen kritisch uitgelaten op dit punt.

Nu wordt in de meeste cao's de wao-uitkering van gemiddeld 70% aangevuld tot 100% van het laatstverdiende salaris. De werkgevers maar ook de vakcentrales FNV en CNV willen hier een einde aan maken. De beide vakorganisaties hebben met het verbod op aanvulling ingestemd in ruil voor een hogere uitkering (75%) voor volledig arbeidsongeschikten in een nieuw stelsel. Deze uitkering geldt in het SER-plan alleen voor werknemers die 80% of meer blijvend arbeidsongeschikt raken. Werknemers die voor 35 tot 80% worden afgekeurd komen niet meer in de wao. Zij blijven in dienst van hun baas en moeten gedurende een twee jaar durende reïntegratieperiode aan vervangend werk worden geholpen. Het eerste jaar krijgen zij 100% van hun laatste loon, het tweede jaar 70%. Aanvulling hierop is uit den boze. De inkomensachteruitgang wordt als prikkel gezien voor werknemers om ook zelf aan een snel herstel te werken.

Bondgenoten, de grootste vakbond van ons land en de christelijke CNV Bedrijvenbond distantiëren zich echter op dit essentiële punt van hun vakcentrales. "Dat is een ernstige inbreuk op onze onderhandelingsvrijheid en voor onze achterban moeilijk te verteren", aldus een woordvoerster van FNV Bondgenoten. Volgens haar zou de bond bijvoorbeeld in cao's extra loonafspraken willen maken voor mensen die 35 tot 80% zijn afgekeurd.

"Deze mensen krijgen in hun tweede ziektejaar nog maar 70% van hun salaris van hun werkgever. Dat zouden wij willen aanvullen, want het is niet nodig de werknemer op deze manier nog eens financieel te prikkelen", aldus de zegsvrouwe.

De CNV Bedrijvenbond is ook kritisch. Volgens hoofdbestuurder Jaap Jongejan is de kans aanwezig dat de achterban van de Bedrijvenbond in opstand komt. "Wij hebben veel moeite met het verbod om op decentraal niveau aanvullende loonafspraken te maken. Ik vraag me bovendien af of dit niet in strijd is met het internationaal geldende recht op vrijheid van onderhandelen. Daarnaast is het juist CNV-beleid om zoveel mogelijk decentraal in te vullen." De voorzitter van vakcentrale CNV, Doekle Terpstra, reageert niet echt blij hierop. Na maanden onderhandelen op het hoogste niveau dreigen opnieuw de spitsroeden. Diep zuchtend: "Als het moet slepen we ook bij onze achterban een akkoord voor de poorten van de hel weg. Belangrijk is dat de werkgevers ons nu even met rust laten. Er is geen alternatief voor het huidige akkoord, dat is mijn boodschap."

Ondanks deze serieuze kritiek presenteerde SER-voorzitter Herman Wijffels gisteren het 'wao-akkoord op hoofdlijnen' met volle overtuiging. Hij benadrukte dat sluizen naar de wao definitief worden gesloten. "De tijd dat de wao de easy way out was bij problemen, is nu echt voorbij. Dat betekent dat sociale partners voortaan zeggen: wie niet langdurig volledig arbeidsongeschikt is, komt voor onze rekening." De SER heeft zelf becijferd dat het nieuwe wao-stelsel twee miljard euro goedkoper uitpakt. De 'knip' tussen gedeeltelijk arbeidsongeschikt én volledig arbeidsongeschikt moet de instroom van jaarlijks 100.000 wao'ers terugbrengen naar uiteindelijk 25.000.

Wijffels gaf toe dat het nieuwe stelsel valt of staat met een goede uitvoering, dat wil zeggen: strengere wao-keuringen dan nu het geval is. Dubbele keuringen door twee verschillende artsen, minder werkdruk voor de artsen door een kleinere instroom, strengere medische criteria voor het begrip 'volledig, duurzaam arbeidsongeschikt' en een cultuuromslag in het omgaan met zieke werknemers zijn de pijlers waarop het vertrouwen van de SER is gebaseerd. Wijffels gaf richting Den Haag een schot voor de boeg. "De politiek is natuurlijk eindverantwoordelijk voor een goede uitvoering".

Het kabinet kwam gisteren met een eerste reactie. Premier Kok stelde "positief te zijn" over het feit dat de SER het eens is geworden, maar hij bekende dat er binnen het kabinet nogal wat verschil van mening is over de precieze effecten die de wao-voorstellen zullen hebben. "Er zijn in de ministerraad uiteenlopende opvattingen over tafel gegaan. Het perspectief dat het SER-advies laat zien van een daling van het aantal wao'ers moet nog wel worden waargemaakt. Dat hangt af van de keuringen en of het onderscheid tussen duurzaam en niet-duurzaam kan worden gemaakt", aldus Kok.

Zowel PvdA, VVD als D66 wil het systeem van boetes voor bedrijven met een hoge wao-instroom (pemba-boete) handhaven. De SER pleit voor afschaffing.

Het kabinet wil nog voor de verkiezingen met een aantal voorstellen komen om het aantal wao'ers terug te kunnen dringen.

zoek naar gerelateerde artikelen

za 19 januari 2002