AMSTERDAM/BRUSSEL - De Europese Unie mag van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) voor miljarden dollars economische sancties aan de Verenigde Staten opleggen. Maar uiteindelijk is niemand gebaat bij een totale handelsoorlog. De EU is dan ook bereid compensatie langs de andere kant te accepteren, zoals een betere toegang voor Europese bedrijven tot de Amerikaanse markt. Vandaag komen in Brussel ambtenaren uit de EU-lidstaten bijeen om hierover te praten.

De Europese handelscommissaris Pascal Lamy (links) wijst erop dat de VS aan zet zijn. Naast hem staat WTO-directeur Mike Moore. (Foto: AP)

De WTO bepaalde afgelopen maandag dat de VS buiten haar boekje is gegaan door Amerikaanse bedrijven de mogelijkheid te bieden via brievenbusmaatschappijen in belastingparadijzen miljarden dollars profijt te halen. Het behaalde voordeel wordt voorlopig geraamd op $4 miljard per jaar. Een bedrag dat Europa als tegenmaatregel aan heffingen zou kunnen leggen op Amerikaanse producten.

Maar dit zou een handelsoorlog ontketenen en de Europese Commissie wil juist een escalatie van het conflict zien te voorkomen. De EU wil daarom eerst proberen een vergelijk te treffen met de VS. Indien dit niet lukt, kunnen de hakken altijd nog in het zand worden gezet, aansturend op een handelsoorlog waarbij veel verliezers zullen zijn.

"Logisch", zo vindt Catrinus Jepma. Hij is hoogleraar internationale economische betrekkingen, verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen. "Met de uitspraak van de WTO heeft de EU er een joker bijgekregen. Het zou niet verstandig zijn die met onmiddellijke ingang uit te willen spelen. Het is zaak dat het spel, dat nu gaat beginnen, niet gelijk op de spits wordt gedreven."

De EU is zich daarvan bewust. "De VS hebben het bananenconflict gewonnen", zo schetst een topambtenaar van de Europese Commissie. "Europa importeert nu dollarbananen. Dat was pijnlijk, maar we hebben ons daar bij neergelegd. We verwachten van de VS nu hetzelfde." Over welke concessies Amerika zou moeten doen, liet de topambtenaar zich niet uit. Wel maakte hij duidelijk dat de Commissie de staaloorlog, die tussen de VS en de EU woedt, niet bij de onderhandelingen wil betrekken. "Dat is een ander dossier." Europa klaagt al geruime tijd dat de VS moeten stoppen hun markten te sluiten voor Europees staal.

De gevolgen van een escalatie van het conflict zijn volgens Jepma voor iedereen negatief. Ook voor Nederland. "Als de EU besluit importtarieven te verhogen, gaat de VS waarschijnlijk hetzelfde doen. Zoiets is nadelig voor Nederland dat veel producten naar de VS exporteert. Bovendien zouden de Amerikanen wel eens de uitbreidingsmogelijkheden van Nederlandse multinationals aldaar wettelijk aan banden kunnen leggen."

Ook het Nederlandse bedrijfsleven is zich bewust van de risico's van het opleggen van sancties. Werkgeversorganisatie VNO-NCW heeft samen met het ministerie van Economische Zaken en een select groepje Nederlandse bedrijven overleg gevoerd om een standpunt te bepalen. Wat dat standpunt uiteindelijk is geworden, wilde een woordvoerster van het ministerie niet zeggen.

Wel wilde zij kwijt dat de boodschap naar Brussel is gecommuniceerd, waar vandaag ambtenaren van de EU-lidstaten over de kwestie vergaderen.

Handelscommissaris Pascal Lamy heeft al gezegd dat "het aan de VS is de eerste stap te zetten. Zij kunnen beschadigende sancties tegen hun export naar de EU voorkomen."

Hij doelde hiermee op de intrekking van de omstreden Foreign Sales Corporation wet, waar bedrijven als Microsoft, Boeing en General Electric zoveel baat bij hebben gehad. Maar de Amerikanen weifelen daarover en willen ook bekijken in hoeverre Europese landen als Nederland en België bedrijven lokken met te gunstige belastingregelingen.

België wordt al gedwongen haar zogeheten 'coördinatiecentra' binnen enkele jaren af te bouwen. Dit zijn in feite brievenbusmaatschappijen die alleen maar ten doel hebben multinationals onder een fiscaal gunstig klimaat vanuit België te laten opereren.

Onze zuiderburen staan met deze centra hoog op de 'zwarte lijst' van Europese fiscale regelingen die concurrentievervalsend werken.

Ook Nederland is geliefd als vestigingsplaats bij multinationals vanwege de gunstige 'rulings' die zij kunnen treffen met de Nederlandse fiscus.

zoek naar gerelateerde artikelen

vr 18 januari 2002