ZEIST - Nederland zal vanaf het jaar 2004 stroom moeten importeren om het licht te laten branden, tenzij er op korte termijn wordt geïnvesteerd in nieuwe elektriciteitscentrales. Gebeurt dat niet, dan zal de prijs van de vrij verhandelbare stroom exploderen. Ook het gevaar van 'Californische toestanden' wordt dan reëel. Een jaar geleden leidde een tekort aan productiecapaciteit en extreem hoge energieprijzen tot langdurig stroomuitval in de Amerikaanse staat Californië.

Deze waarschuwingen uitte Chris IJsbrandi van onderzoeksbureau Cap Gemini Ernst & Young gisteren tijdens de presentatie van het jaarlijkse rapport 'Trends in Energy'.

In Nederland is nu nog sprake van overcapaciteit. Maar uit het rapport blijkt dat dit teveel aan capaciteit over drie jaar zal zijn omgeslagen in een tekort, als de huidige groei in het energieverbruik zich doorzet.

"Door de liberalisering van de energiemarkt zijn de energiebedrijven te veel gericht op het behouden en uitbreiden van hun klantenbestand. Bovendien is de stroom uit het buitenland op dit moment goedkoper dan stroom van de eigen - voornamelijk gasgestookte - centrales", signaleert IJsbrandi. "Bedrijven willen eerst afwachten hoe de markt zich zal ontwikkelen voordat ze bereid zijn veel geld te investeren in een nieuwe centrale." Op dit moment heeft alleen Intergen, voor bijna 70% in handen van Shell, plannen om een nieuwe elektriciteitscentrale te bouwen.

Afhankelijkheid van import is volgens IJsbrandi onwenselijk omdat het grensoverschrijdende stroomnet eigenlijk bedoeld is om calamiteiten op te kunnen vangen. Bovendien zit er een limiet aan de hoeveelheid stroom die kan worden geïmporteerd. Hij vindt dat de overheid een actievere rol zou moeten spelen om het neerzetten van extra capaciteit in Nederland te stimuleren. "De overheid zou bijvoorbeeld een concessiesysteem kunnen opzetten, of de energiebedrijven desnoods met subsidies over de streep moeten trekken."

IJsbrandi is sowieso niet erg te spreken over de rol van de overheid in het liberaliseringproces. "De overheid zet regels en wetten in de markt en trekt zich vervolgens terug om het aan de marktpartijen over te laten. Als er dan iets mis gaat, of anders loopt dan gedacht, moet er achteraf worden bijgestuurd. Het zou beter zijn als de overheid het proces actiever zou blijven begeleiden. Er is op dit moment geen sprake van heldere regelgeving of goede controle."

Het dreigende stroomtekort kan ook worden opgevangen door te zoeken naar nieuwe manieren van elektriciteitsproductie en -opslag. Zo wordt er flink vooruitgang geboekt met het opslaan van stroom door middel van brandstofceltechnologie. Ook zouden huishoudens door de ontwikkeling van microwarmtekracht minder afhankelijk worden van de centrale energievoorziening. Cap Gemini Ernst & Young ziet in de ontwikkeling en verkoop van dit soort nieuwe technologieën een belangrijke rol weggelegd voor de energiebedrijven.

De liberalisering van de energiemarkt verloopt gefaseerd en sinds 1 januari zijn de middelgrote afnemers vrij om te kiezen bij wie ze hun stroom willen kopen. Samen met de grootverbruikers, die al vrij waren, zijn zij goed voor tweederde van het totale stroomverbruik. Uit een beperkte steekproef onder 1000 mkb-bedrijven blijkt dat meer dan 50% van de middelgrote afnemers van plan is om over te stappen naar een andere leverancier, of dat al heeft gedaan. De verwachting bij een andere leverancier goedkoper uit te zijn is daarbij de belangrijkste drijfveer.

De ophef rond de liberalisering gaat vooralsnog voorbij aan de consument, die waarschijnlijk pas in 2004 vrij zal zijn om naar een andere leverancier over te stappen. Zoals het er nu naar uitziet zal 5 tot 10% straks daadwerkelijk van leverancier wisselen.

zoek naar gerelateerde artikelen

wo 16 januari 2002