AMSTERDAM - Het onderzoek heeft wat langer geduurd dan verwacht. Kondigde de STE in maart aan een half jaar lang intensief te zullen kijken naar reclame-uitingen over aandelenleaseproducten, het werd een maandje langer. "We hebben de uitkomsten nog eens na laten rekenen door twee externen", verklaart bestuurslid Paul Koster het oponthoud. Omdat de uitkomsten de toezichthouder hebben geschokt? "Dat is uw conclusie", reageert Koster. "We hebben de verplichting om secuur te zijn", voegt hij er in tweede instantie aan toe.

Maar schokkend zijn ze, de resultaten. Uitgaande van een historisch rendement van 8% per jaar leveren negen van de tien aandelenleaseproducten de deelnemers eraan niets op, zo heeft de STE vastgesteld. De rente die men betaalt over de lening waarmee aandelen worden gekocht plus de administratiekosten worden in 90% van de gevallen níet gecompenseerd door de koerswinst (plus dividend). Vandaar ook dat de aanbieders van leaseproducten in hun voorbeelden rekenen met rendementen die alleen tijdens de 'gouden beursjaren' werden behaald.

En er is meer mis met de advertenties. "Het feit dat deelnemers aan een leaseplan beleggen met geleend geld blijft vaak onderbelicht", vertelt Koster. "Men verkeert in veel gevallen in de veronderstelling dat mét de rente alles is betaald wat betaald moet worden, maar zo is het niet." Als het aandelenpakket namelijk in waarde daalt, en veel aandelen zijn dat in het afgelopen jaar, dan kan beleggers worden gevraagd om bij te storten, omdat aan het eind van de looptijd van het leaseplan een schuld overblijft.

"Beleggers begrijpen vaak ook niet dat wat hun leaseplan in vier goede jaren heeft opgebouwd, in één slecht jaar weer kwijt kan raken", aldus Koster verder. 1996, '97, '98, en '99 waren zulke goede jaren. Sinds maart 2000 gaat het op de beurs een stuk beroerder. Staan we daarmee aan de vooravond van een hausse klachten van ontevreden leaseplanners? Koster weet het niet. Als het leaseplan de deelnemer niets oplevert, valt de aanbieder ervan niet zo bijzonder veel te maken, vreest de STE-bestuurder, die het toe zou juichen als het aanbod van leaseplannen zou worden heroverwogen. "Men houdt zich keurig aan de overeenkomst met de cliënt", aldus Koster. En daarmee hebben ontevreden beleggers niet zo veel poten om op te staan.

Zelfs een beroep op de zorgplicht van financiële instellingen heeft niet zo veel zin, denkt Koster. Deze schrijft voor dat banken, verzekeraars en vermogensbeheerders moeten handelen in het belang van hun cliënten. Bij de uitvoering van opdrachten dient het belang van de cliënt daarnaast boven het eigen belang te gaan. "De zorgplicht is vooral van toepassing op situaties waarin financiële instellingen een permanente adviesrelatie hebben met een klant", stelt Koster. "In zijn algemeenheid zie je echter wel dat de zorgplicht steeds verder gaat; duidelijk is ook dat wij proberen die zorgplicht verder te verdiepen."

Een voorbeeld van hoe het ondertussen níet moet, is een recente aanbieding waarin ten onrechte werd gesproken van een gegarandeerd rendement van 6%, vertelt Koster. "Die 6% ging over het bedrag dat de deelnemer niet onmiddellijk in aandelen investeerde. Het risico liep hij op dat deel dat wél is belegd, en het rendement op dat deel kan de 6% op het niet meteen belegde deel doen wegsmelten." Zes procent garanderen op de totale 'hoofdsom' - Koster zou liever zien dat gewoon gesproken werd van lening - is dan ook de werkelijkheid geweld aan- doen. "Daar waar echt sprake is van misleiding, grijpen we wel in", aldus de STE-bestuurder, die regelmatig 'taaie gesprekken' voert over wijzigingen in reclamecampagnes.

"Het blijft natuurlijk een commercieel gedreven activiteit", toont Koster begrip voor de soms "schreeuwerige" advertenties van aanbieders van aandelenleaseproducten. Vanaf 1 januari volgend jaar moet het echter wél anders. Dan moet in de advertentie onder meer een mededeling worden opgenomen waaruit blijkt dat (deels) met geleend geld wordt belegd. "Dit betekent dat u het risico loopt dat u uw inleg verliest of zelfs een schuld overhoudt", moeten de Aegons, DSB's en Laboucheres van deze wereld dan ook vermelden. De passage moet "duidelijk zichtbaar, goed leesbaar en apart van de overige tekst in de informatieverstrekking worden opgenomen, waarbij de gebruikte letter niet kleiner is dan de grootte van de letter in de nabije tekst". Net als de Consumentenbond geeft de STE mensen die tóch willen beleggen het advies om het zelf te doen. "Er zijn voldoende producten die dezelfde mogelijkheden bieden tegen lagere kosten", aldus Koster. "Bij aandelenleaseproducten betaal je eigenlijk te veel voor wat gemak."

zoek naar gerelateerde artikelen

vr 14 december 2001