NEW YORK - In de VS groeit de kritiek op de uitbreiding van overheidsmacht in de strijd tegen terreur. Democraten in de Senaat verzetten zich tegen het voornemen van president Bush om terroristen in het geheim te laten berechten door militaire tribunalen. En het ministerie van Justitie ligt onder vuur wegens een nieuwe maatregel die het mogelijk maakt buitenlanders voor onbepaalde tijd vast te houden, ongeacht gerechtelijke bevelen tot vrijlating.

Premier Aznar en President Bush (Foto: REUTERS)

Het Pentagon treft intussen voorbereidingen voor de eerste militaire berechting van terroristen uit het Al-Qaeda-netwerk van Osama bin Laden. De tribunalen, die op basis van geheime bewijzen de doodstraf kunnen opleggen, worden mogelijk gehouden op oorlogsschepen of Amerikaanse legerbases. Het ministerie van Defensie denkt daarbij onder meer aan de VS-basis Guantanamo Bay op Cuba en het eiland Guam. De onlangs door Bush bevolen bijzondere rechtspleging, die alleen van toepassing is op buitenlanders, heeft geleid tot spanningen met de Europese Unie. Zo heeft Spanje laten weten niet bereid te zijn tot uitlevering van veertien vermeende Al-Qaeda-leden aan de VS zonder toezegging dat zij op reguliere wijze worden berecht. Ook de doodstraf die in de VS kan worden opgelegd, vormt voor de EU een obstakel voor uitlevering.

De Spaanse premier Jose Maria Aznar verklaarde gisteren na overleg met president Bush in het Witte Huis dat een Amerikaans uitleveringsverzoek, zodra dit wordt gedaan, in overweging zou worden genomen. Maar Bush liet doorschemeren de zaak niet op de spits te willen drijven. De president toonde zich tevreden over de samenwerking met Madrid.

De Democraten in de Senaat betwijfelen of de president de bevoegdheid heeft om de militaire tribunalen in het leven te roepen zonder voorafgaande goedkeuring door het Congres. De voorzitter van de juridische commissie in de Senaat, Democraat Patrick Leahy, hekelde gisteren tijdens een hoorzitting de plannen. Leahy noemde het voeren van geheime processen 'on-Amerikaans'.

Bush wijst zelf de verdachten aan die door het leger maximaal tot levenslang of ter dood kunnen worden veroordeeld zonder vorm van beroep. Het bewijs mag in het belang van de nationale veiligheid geheim blijven. Ook uit rechtse hoek is kritiek gekomen. Volgens de conservatieve commentator William Safire heeft Bush als opperhoofd van de tribunalen een vorm van 'dictatoriale macht' naar zich toegetrokken. De juridische wereld lijkt verder op zijn kop te worden gezet door het omstreden besluit van Justitie rechterlijke bevelen tot vrijlating van gedetineerde immigranten te negeren. De maatregel is genomen om te voorkomen dat vreemdelingen die mogelijk een gevaar vormen voor de nationale veiligheid op vrije voeten komen. Ook de appèlrechter is buitenspel gezet, met de bepaling dat een beslissing tot vrijlating in hoger beroep niet hoeft te worden opgevolgd zolang minister van Justitie, John Ashcroft, zich daartegen verzet.

Ashcroft gaf onlangs opdracht tot het afluisteren van gesprekken tussen advocaten en hun gedetineerde cliënten, wanneer het vermoeden bestaat dat de communicatie dient ter voorbereiding van nieuwe terreurdaden. Het beroepsgeheim van de advocatuur moet volgens Justitie wijken voor de beveiliging van de VS. Ook zijn politiekorpsen in het hele land door Ashcroft opgedragen zo'n 5000 nieuwkomers uit de Arabische wereld aan de tand te voelen over terroristische connecties.

Van de meer dan 1100 buitenlanders die sinds de aanslagen van 11 september zijn gearresteerd, zitten nog 548 personen vast.

zoek naar gerelateerde artikelen

do 29 november 2001