en BRUSSEL - De Europese Commissie toonde zich gisteren uitermate bezorgd over de staatshulp die de Zwitserse overheid gaat bieden aan haar noodlijdende nationale luchtvaartmaatschappij Swissair, en zal dan ook een onderzoek instellen. Het bergland zelf ziet de brede steun als onvermijdelijk, gezien het economische belang van het concern.

"Ik kan inderdaad bevestigen dat wij onaangenaam verrast waren", stelt commissie-woordvoerder Gilles Gantelet met gevoel voor understatement. "De Zwitserse ambassadeur bij de EU heeft gisteren wel uitleg gegeven over de steunplannen aan enkele ambtenaren van de commissie, maar dat is onvoldoende."

Gistermiddag vond er ook nog een telefoongesprek plaats tussen de verantwoordelijke EU-commissaris Loyola de Palacio (Transport), die momenteel in Argentinië rondreist, en de Zwitserse president Moritz Leuenberger.

De Zwitserse overheid wil $2,5 miljard in Swissair pompen; de helft van het geld dat nodig is om Swissair te laten overleven via een 'doorstart' van dochter Crossair. Veel van de Zwitserse staatssteun zal nooit worden terugbetaald en dat maakt de zaak voor de commissie helemaal verdacht. Aangezien Zwitserland geen lid is van de EU kan de Europese Commissie niet rechtstreeks optreden, maar ze kan het Zwitserse bedrijven wel moeilijker maken om zaken te doen in de EU.

Zwitserland en de EU hebben wèl verdragen waarin Zwitserland belooft zich te gedragen volgens de EU-richtlijnen wat betreft het geven van staatssteun, maar die zijn nog niet geratificeerd. Maar, stelt Gantelet: "Volgens de conventie van Wenen uit 1969 zouden staten zich toch moeten houden aan eenmaal getekende verdragen ook al zijn die nog niet geratificeerd."

Niet alleen de Zwitserse overheid tast diep in de buidel. De verrassende redding komt voor meer dan 50% voor rekening van het Zwitserse bedrijfsleven. Enige tientallen ondernemingen stellen met hun donatie zeker 60.000 banen veilig en voorkomen tevens dat het van export en toerisme afhankelijke land in een geïsoleerde positie terechtkomt. Het is de bedoeling dat de schade van de ondergang van Swissair op deze manier beperkt kan blijven tot het verlies van 9400 arbeidsplaatsen, waarvan 4100 in Zwitserland. De overige banen sneuvelen in landen waar Swissair belangen heeft.

De regering in Bern heeft gisteren een lijstje vrijgegeven met de namen van 25 bedrijven die participeren in de oprichting van een nieuwe nationale luchtvaartmaatschappij onder de paraplu van Crossair. De banken UBS en Crédit Suisse kochten begin oktober deze voormalige Swissair-dochteronderneming op..

Tot de investeerders in een nieuwe Zwitserse luchtvaartmaatschappij behoren zonder uitzondering de grootste concerns van het land, zoals Ciba Chemie, Hoffmann-La Roche, Nestlé SA, Novartis AG, Raiffeisenbanken, Schindler Holding AG, Serono SA, Swisscom AGmax., Swiss Re en Zürich Financial Services. Slechts bij 8 van de 25 ondernemingen staat achter de naam ook het bedrag vermeld dat zij in de nieuwe luchtvaartmaatschappij bereid zijn te gaan steken.

Ook enkele gefortuneerde particulieren hebben de beurs opengetrokken om Zwitserland te kunnen laten blijven meedoen in de internationale luchtvaart.

Onder hen bevinden zich Thomas Schmidheiny, een voormalig lid van de raad van commissarissen van Swissair en de steenrijke auto-importeur Walter Haefner.

In kringen van het Zwitserse bedrijfsleven wordt benadrukt dat het steken van geld in een nieuwe luchtvaartmaatschappij niet voortkomt uit chauvinistische gevoelens. Het zou alleen te maken hebben met puur zakelijk realisme, ook al bestond er tot voor kort een algemeen gevoel van trots op de voortreffelijke reputatie van Swissair. "Verlies van wereldwijde verbindingen heeft een bijzonder negatieve invloed op de Zwitserse economie", stelt medicijnenfabrikant Novartis.

Swiss Re kwam over de brug, omdat het concern naar eigen zeggen vertrouwen heeft in het voorgelegde businessplan. Daarnaast heeft het bedrijf zich geëngageerd uit politieke en sociale verantwoordelijkheid.

Hoffmann-La Roche doet mee om haar vertrouwen kenbaar te maken in Zwitserland als vestigingsplaats.

zoek naar gerelateerde artikelen

wo 24 oktober 2001