AMSTERDAM - Dreigt er na de ESF-affaire een nieuw tijdbommetje te gaan tikken in het poldermodel? Ditmaal zijn de cao-fondsen van werkgevers en werknemers het mikpunt. Kernvraag: gebruiken werkgeversclubs en vakbonden gelden uit de cao-fondsen, die bestemd zijn voor 'goede doelen' als scholing van werknemers en banenprojecten, ter meerdere eer en glorie van zichzelf?

BERT BAKKER (Foto: ANP)

Uitgangspunt is een deze week door minister Vermeend (Sociale Zaken) naar de Tweede Kamer gestuurd rapport van de Arbeidsinspectie. Daarin zijn 55 fondsen onderzocht die voortkomen uit cao-afspraken van werkgevers en vakbonden in uiteenlopende branches. In 1999 hadden deze fondsen Hfl.1,037 miljard aan inkomsten: 88% kwam uit premies van de loonsom, 1,8% uit ESF-subsidies, 0,7% uit overheidssubsidies, 5,3% uit rente en 4,1% uit 'overige baten'.

Het merendeel van de Hfl.1,011 miljard aan uitgaven ging naar de post 'opleiding en ontwikkeling' van werknemers en herintreders (55,9%) en banenprojecten (10,3%). Maar bijna 12%, ofwel grofweg Hfl.120 miljoen, was bestemd voor de sociale partners zelf. De werkgeversorganisaties kregen 5,7%, ofwel ruim Hfl.57 miljoen, de vakbonden toucheerden 6,2%, ofwel zo'n Hfl.62 miljoen.

Bij de uitgaven valt verder de post 'administratiekosten' op, 5,5% ofwel ruim Hfl.55 miljoen. Dat zijn kosten die zijn gemaakt "voor het beheer van de fondsen alsmede de ondersteuning die daarbij nodig is, zoals kantoorbenodigheden, bestuursvergaderingen en accountantsverklaringen".

Over 1999 boekten de fondsen een positief saldo van Hfl.25,6 miljoen. De totale reserve liep op tot maar liefst Hfl.1,7 miljard. Hiervan moet een deel worden bewaard voor de 'affinanciering' van bepaalde doelstelingen van de fondsen, zoals kinderopvang. Echter, Hfl.1,2 miljard behoort tot de 'vrije reserves'.

De 55 fondsen komen voort uit cao's die door de minister van Sociale Zaken 'algemeen verbindend' (avv) zijn verklaard. Dit betekent, dat alle ondernemingen en werknemers in de betreffende bedrijfstak, dus ook de niet-georganiseerden, aan de heffingen van de fondsen moeten bijdragen.

De Tweede Kamer debatteert volgende week over het rapport. VVD'er Geert Wilders heeft al diverse keren laten weten dat hij het naadje van de kous wil weten over de bestedingen van de bedragen door de sociale partners.

Ook D66-woordvoerder Bert Bakker is verontrust. "Er gaat verhoudingsgewijs veel te weinig geld naar de goede doelen en ongelooflijk veel naar de sociale partners zelf. In de huidige vorm is het avv'en een uitwas van het poldermodel. Het gaat feitelijk om een semi-belastingheffing voor alle bedrijven en werknemers." Het avv'en moet dan ook dringend worden vernieuwd, betoogt Bakker.

De regeringspartijen VVD en D66 willen nader onderzoek naar de besteding van de cao-gelden. Maar de kans dat deze fracties een Kamermeerderheid halen, is echter bijzonder klein, omdat zij vooralsnog geen steun krijgen van coalitiepartner PvdA en evenmin van oppositiepartij CDA.

De werkgeversorganisaties en de vakbeweging doen alsof hun neus bloedt. Maar achter de schermen houden zij hun hart vast. In hun gezamenlijke overlegorgaan, de Stichting van de Arbeid (Star), hebben ze het zeer recent over het rapport van de Arbeidsinspectie gehad. Conclusie: we moeten het 'down' spelen om zo het avv-instrument uit de vuurlinie te houden.

Wel vindt de Star dat de reserves in enkele fondsen uit de hand zijn gelopen, en deze moeten linksom of rechtsom worden verminderd. Maar voor de rest: hopen dat de bui boven de polder overwaait.

zoek naar gerelateerde artikelen

za 8 september 2001