MOGILJOV (Wit-Rusland) - Voor reizigers met heimwee naar de Sovjet-Unie is hotel 'Toerist' in het Wit-Russische provinciestadje Mogiljov een onbetwiste aanrader. "Wat komen jullie hier doen?" knauwt een dame met een enorme pukkel op haar bovenlip, als we voor haar balie staan. In de asbestgrauwe lobby is het angstig leeg; de laatste gast lijkt hier een halve eeuw geleden vertrokken.

Haar collega kijkt geïrriteerd op uit haar krant. De 'Narodnaja Gazeta' (Volkskrant) waarop de Wit-Russische leider Aleksandr Loekasjenko de lezer vanaf een podium bezwerend aanstaart. 'Dit is onze president!' staat er in rode blokletters boven, voor degene die het nog niet wist.

Als we om een kamer verzoeken, reageert de vrouw met de pukkel: "Heeft u wel toestemming om in onze stad te overnachten?" We tonen onze accreditaties. "Maar wat is het exacte doel van uw verblijf? U wilt zeker laster opschrijven over Loekasjenko, is het niet?" Met tegenzin overhandigt ze formulieren die we in drievoud moeten invullen.

Schraal. Dat is het woord dat het leven onder Loekasjenko, die morgen vrijwel zeker als president van Wit-Rusland zal worden herkozen, het beste typeert.

Op de sovchoz 'Serp i Molot' (Sikkel en Hamer) even buiten Mogiljov verkeert driekwart van de mannelijke bevolking in een staat van permanente dronkenschap. Op kaplaarzen wankelen ze door de modder langs houten huisjes met tuintjes, waaruit geblaf en kipgekakel opklinken. In de dorpswinkel is de suiker al drie weken op. Wel is er nog een hele voorraad plastic roze teiltjes; troep die niemand wil hebben.

Voor samogon (zelfgestookte wodka) moet je wezen bij Andrej, een tractorbestuurder van dertig met nog maar één tand. Zijn gezicht is door de drank volledig verschroeid. Een flesje van het toverspul kost bij hem vijftienhonderd Wit-Russische roebel, een dikke twee gulden.

"Wat, verdwijningen?" reageert hij op de aantijgingen, als zou Loekasjenko de afgelopen jaren zeker dertig van zijn politieke tegenstanders hebben laten vermoorden. "Kan best wezen", grijnst hij, wrikkend aan zijn enige tand. "Ze moeten alle politici tegen de muur zetten!" Maar Loekasjenko is toch ook een politicus? Andrej denkt even na, en zegt dan: "Nee, die is onze leider! Onze Loeka houdt zelf niet van politiek. Hij is er voor ons!"

Van 'Loeka' ontvangen de boeren op deze staatsboerderij veertig dollar in de maand. De gepensioneerden krijgen zelfs elf dollar meer. Niet veel, maar het is tenminste wat. "En mijn pensioen komt altijd op tijd", zegt Tanja Antonova, die ondanks haar tachtig jaar nog iedere dag haar privé-koe melkt. "Als er een andere president komt weet ik niet of dat wel zo blijft. Daarom stem ik op Loekasjenko."

Terwijl Loekasjenko zijn vrouw Galina heeft verbannen naar een kolchoz in de buurt (er komt geen journalist bij haar in de buurt) hoort men alom verhalen over het legendarische libido van de president. "Hij heeft aan tien vrouwen per maand niet genoeg", zegt Aleksandr Sjerbak die Loekasjenko vroeger goed heeft gekend. "Het land is voor hem een erotisch roofgebied."

De houding van Rusland is de weinig georganiseerd oppositie in Wit-Rusland een doorn in het oog. "Het Kremlin houdt Loekasjenko in leven, doordat ze hem gas en olie blijven leveren zonder dat hij ervoor betaalt", zegt Vasili Leonov, campagneleider voor Loekasjenko's enige serieuze tegenkandidaat, de vakbondsman Vladimir Gontsjarik. Maar waarom doet Rusland dat? "Nogal logisch", zegt Leonov, "nu de Europese Unie en de NAVO zijn opgerukt naar het oosten, is Wit-Rusland de enige overgebleven buffer."

Zuivel, tractoren en ouderwets ogende tv's, dat is alles wat er in Wit-Rusland nog wordt geproduceerd. Voor de rest loopt de economie, waar privatiseringen nauwelijks hebben plaatsgevonden, met een steeds harder wordend geknars stuk. De jeugd verlaat massaal het land, of vlucht in drank of drugs. De jongeren die het aandurven tegen de uitzichtloze situatie te demonstreren worden meteen opgepakt.

zoek naar gerelateerde artikelen

za 8 september 2001