AMSTERDAM - In binnen- en buitenland is gisteravond met respect en vol lof gereageerd op het besluit van PvdA-leider Wim Kok om volgend jaar afscheid te nemen van de actieve politiek.

De vertrekkende Kok werd door vriend en vijand de hemel in geprezen over zijn verdiensten als premier van Nederland en zijn toonaangevende rol bij de internationale betrekkingen in de Europese Unie en de rest van de wereld.

De 62-jarige Kok, die zijn boodschap koel en zakelijk bracht, zei dat hij zich nog jong en gezond genoeg voelt om door te gaan, maar dat in het belang van de partij is, en uiteindelijk ook in zijn eigen belang, om het vaandel over te dragen aan Ad Melkert.

"Noch mijn leeftijd noch mijn gezondheid dwingen mij ertoe. Ik vind grote voldoening in mijn werk. Natuurlijk zou ik nog een keer kunnen kandideren, maar is dat verstandig? Ik meen van niet. Uitstel van het onvermijdbare doet aan partij en persoon uiteindelijk alleen maar schade, eerder vroeger dan later."

Kok meent dat hij na vijftien jaar partijleiderschap ruimte moet maken voor een nieuwe generatie "zoals Den Uyl in 1986 deed". Wel is hij "volledig beschikbaar" voor de komende verkiezingscampagne, die hij "naast Melkert" wil gaan voeren.

Volgens de premier stond hij voor een groot dilemma. Eind vorig jaar voerde hij in zeer kleine kring al de eerste gesprekken over een vertrek. "Het botst, de wetenschap dat dit beter is en het gevoel waar ik mee groot geworden ben dat je zolang je bruikbaar bent en bezig bent niet moet stoppen. Het was een worsteling. Daar gaat emotie mee gepaard, dat gaat niet vanzelf."

Kok heeft geen idee wat hij na zijn vertrek gaat doen. "Ik heb geen plan, ik heb geen flauw idee. Daarover ga ik ook niet nadenken, want ik kan geen twee dingen tegelijk doen," aldus Kok. "Ik kan niet bezig zijn met nieuwe functies. Dat komt echt daarna."

VVD-leider Dijkstal, de coalitiegenoot van Kok maar ook de grootste concurrent in de komende verkiezingen van diens opvolger Melkert, betreurt het vertrek van Kok. "Ik weet precies wat ik aan hem heb. Er zijn altijd hele goede afspraken te maken", aldus Dijkstal.

De liberaal vreest dat Melkert de koers van de PvdA wel eens zou kunnen gaan verleggen en daarom op zijn "qui-vive" is. De aanval op de Zalmnorm die Melkert gisteren opnieuw inzette is volgens Dijkstal in ieder geval geen goed teken. "Dat was een zwak begin".

De komst van Melkert is voor CDA-leider De Hoop Scheffer echter het teken dat er volgend jaar mogelijk wel tien zetels te winnen zijn voor de andere partijen. "Het is jammer dat Kok vertrekt zonder dat een aantal maatschappelijke problemen zijn aangepakt", aldus de CDA'er.

D66-voorman De Graaf benadrukte dat Kok veel minder nukkig en narrig is dan vaak wordt gezegd. "Ik zal hem missen", aldus De Graaf, die Kok vooral als procesbegeleider waardeert. "Daar is hij briljant in."

Bij de kleinere oppositiepartijen is sprake van veel waardering maar ook kritiek. Volgens GroenLinks-leider Rosenmöller combineerde Kok volstrekte integriteit met Hollandse zuinigheid en had Kok een "blinde vlek" voor het milieu.

Van Dijke van de Christenunie verwijt Kok dat hij Nederland internationaal een slechte naam heeft gegeven door de wetgeving rondom het homo-huwelijk en de euthanasie. Ook voor SGP-leider Van der Vlies is dit reden voor kritiek: "De waardering voor zijn vakmanschap wordt er stevig door overschaduwd." Volgens SP-er Marijnissen zijn Kok en Melkert een pot nat.

Het besluit van Kok ging gisteravond ook direct de hele wereld over, nadat tientallen internationale persbureaus met grote verhalen over zijn vertrek berichtten.

Voorzitter Prodi van de Europese Commissie prees Kok als een uitstekend premier. "Ik heb veel respect en bewondering voor hem en ik wens hem het allerbeste", aldus de Italiaan.

De Britse premier Tony Blair liet gisteravond weten "grote affectie" voor de vertrekkende Kok te hebben. Hij beschouwt Kok niet alleen als één van de meest wijze leiders van de Europese Unie, maar ook als een persoonlijke vriend en een vriend van Groot-Brittannië. Zij bellen elkaar vrijwel dagelijks om politieke besluiten door te nemen.

Werkgeversvoorzittes Schraven (VNO/NCW) prees Kok voor de zakelijke manier waarop hij twee kabinetten leidde en zijn rol bij het Akkoord van Wassenaar, waar hij als FNV-voorzitter een lange periode van loonmatiging in gang wist te zetten.

Van zijn ex-werkgever het FNV mag Kok echter nog niet op zijn lauweren rusten. "Internationaal is het nog steeds een rotzooitje en Kok heeft de allure en het aanzien daar iets aan te doen", aldus FNV-voorzitter De Waal.

VVD-politicus en eurocommissaris Frits Bolkestein begrijpt de beslissing van Kok. "Hij verlaat het feest op het hoogtepunt en hij heeft kunnen regeren in een vruchtbare periode".

zoek naar gerelateerde artikelen

do 30 augustus 2001