DEN HAAG - Premier Wim Kok stapt op als partijleider van de PvdA. Dat besluit deelt de minister-president vanavond mee aan het partijbestuur. Er is niemand meer in Den Haag die daar nog aan twijfelt. Daarmee is de kogel door de kerk en de weg vrij voor PvdA-fractievoorzitter Ad Melkert, die als gedoodverfd kroonprins van Kok wordt aangewezen als nieuwe partijleider en lijsttrekker voor de komende Tweede Kamerverkiezingen in mei 2002.
De minister-president, die eerder minister van Financiën was in het derde kabinet-Lubbers en daarna vanaf 1994 tot op de dag van vandaag twee paarse kabinetten leidde, blijft premier tot aan de volgende Kamerverkiezingen.
Vanavond zijn alle ogen gericht op Kok, die gistermiddag na afloop van de ministerraadsvergadering zijn kaken stijf op elkaar hield toen enkele collega's informeerden naar zijn besluit.
Met het vertrek van de populaire Kok loopt de PvdA het risico om de zogenaamde premierbonus, die wordt geschat op vijf à zes zetels, te verspelen. Dan zou niet de PvdA de grootste partij worden bij de Kamerverkiezingen van 15 mei 2002, maar de VVD. Desalniettemin heeft de minister-president groot vertrouwen in zijn opvolger Melkert, die de laatste maanden zwaar onder vuur lag vanwege zijn rol als minister van Sociale Zaken in de ESF-affaire.
Melkert oogde gisteren zeer ontspannen, een dag na de publicatie van het rapport-Koning, waarin hij een flinke uitbrander kreeg inzake de controle op de besteding van de Europese werkgelegenheidsgelden. Alle media kapittelden Melkert gisteren opnieuw over de gebeurtenissen tussen 1994 en 1998.
Het is niet duidelijk wat Kok in de komende jaren wil gaan doen. Gespeculeerd wordt dat de 62-jarige timmermanszoon, die al jaren in Amsterdam woont, mogelijk voorzitter wil worden van de Europese Commissie of een andere Europese functie ambieert. Hij heeft het gevoel dat hij Nederland goed achterlaat, waarbij onder zijn leiding de werkloosheid fors is verminderd, de overheidsfinanciën sterk zijn verbeterd (hoewel er nog steeds een staatsschuld is van ruwweg 500 miljard) en het bedrijfsleven er uitstekend voorstaat.
Bij het nemen van het besluit heeft ook zijn vrouw Rita een belangrijke rol gespeeld. Tijdens de afgelopen vakantie in Groot-Brittannië en Frankrijk zou Kok definitief de knoop doorhakken. Toen bleek dat Melkert zwaar onder vuur kwam te liggen, werd gesuggereerd dat Kok zijn besluit weer zou laten afhangen van het rapport-Koning, hetgeen Kok zelf ten stelligste ontkende.
Concurrentie voor het partijleiderschap is er niet voor Melkert. Aanvankelijk leken ook de Tilburgse burgemeester Stekelenburg en ex-staatssecretaris Cohen en nu burgemeester van Amsterdam kansen te hebben. Maar al snel werd duidelijk dat Kok Melkert zag als zijn enige kroonprins.