AMSTERDAM - Het staat nu op schrift. Melkert is geen schurk die willens en wetens Europese subsidies voor de bestrijding van de werkloosheid misbruikt heeft om zo de werkgevers en werknemers bezuinigingen door de strot te duwen. Hij is geen hoofdschuldige in de affaire rond die gelden. Kok kan hem woensdag als zijn opvolger naar voren schuiven.

Enkele weken geleden leek Koks kroonprins in zwaar weer terecht te zijn gekomen. Kranten die zich zelf graag kwaliteitskranten noemen, zoals de NRC en de Volkskrant, hadden ontdekt dat Melkert verantwoordelijk was voor "Italiaanse toestanden" bij de uitdeling van de ESF-subsidies. Ze namen klakkeloos een rapport over van werkgevers en werknemers die, in een poging hun eigen straatje schoon te vegen, alle schuld voor mogelijk verkeerd gebruik van subsidies in de schoenen schoven van Melkert.

Inmiddels blijkt uit het rapport-Koning dat de sociale partners zelf in grote mate verantwoordelijkheid zijn voor de uiterst slordige wijze waarop rond is gesprongen met de Europese gelden. Die zijn volgens Koning voor het overgrote deel wél goed besteed. Van fraude is hem niet gebleken, wel van een verwijtbare verkeerde uitleg van Europese regels, van een verwijtbare slordige uitvoering van de subsidies en van een verwijtbaar totaal gebrek aan controle daarop.

Dat alles maakt dat Melkert in deze zaak geenszins vrijuit gaat, ook al is hij niet de hoofdboef. Bij zijn start als minister was hij al voor die tekortkomingen gewaarschuwd. Hij probeerde ook in te grijpen, maar zonder veel succes. De problemen werden onderschat. Hij maakte zich afhankelijk van de op afstand van de overheid geplaatste arbeidsvoorziening die de subsidies uitdeelde. Die was moeilijk in de tang te krijgen.

Dat laatste ontslaat een minister nooit van zijn verantwoordelijkheid tegenover Brussel voor een goed geregeld beheer van Europese gelden. Ook binnenlands is een minister politiek altijd de eindverantwoordelijke. Als Koning dan spreekt over verwijtbare slordigheden, geeft hij feitelijk Melkert een forse tik om de oren. Zoiets zou elk normaal mens schaden en zeker elk politicus. Niet zo de stoïcijns zelfverzekerde Melkert. "Als de feiten aan je zijde staan, dan kan je daardoor niet beschadigd worden."

Hij is natuurlijk wel beschadigd. De feiten staan niet aan zijn zijde, ook al is het veel minder erg dan eerder werd geopperd. In die zin komt het uitermate negatieve beeld dat enkele weken geleden rondom hem hing, hem nu wel goed uit. De door Koning geconstateerde fouten verbleken daarbij, maar daarom zijn ze er wel. Zonder de voorgeschiedenis waren de fouten wel hard aangekomen.

Man van ƒ440 mln.

Met verve zette hij gisteren als oud-minister zijn verdediging in. Het was, en dat wist hij, zijn eerste grote test als aanstaand politiek leider van de PvdA. Door het rapport te meten aan de eerdere, niet kloppende feiten, sprak hij zichzelf met geheven hoofd vrij. En passant gaf hij wat foutjes toe door ze te bagatelliseren. Rosenmöller kan nog heel wat van hem leren!

Het kabinet zal vandaag het rapport-Koning in hoofdlijnen overnemen. Het zal proberen de ƒ440 miljoen die Brussel terugverlangt, omlaag te krijgen. Zolang dat niet gebeurt, blijft Melkert de man van ƒ440 miljoen. Als het straks 'maar' zeventig miljoen is dat moet worden terugbetaald, zoals Koning minimaal verwacht, is dat nog steeds ƒ70 miljoen verkeerd besteed geld waarvoor Melkert medeverantwoordelijkheid draagt. Zolang Brussel de affaire niet sluit, blijft deze zaak Melkert publicitair ook achtervolgen.

Opvallend was de reactie van de PvdA-fractie. Die ging vierkant achter zijn voorzitter en toekomstig politiek leider staan. Om minder werkten ze vroeger mee om falende bewindslieden van andere partijen het veld uit te sturen. Maar ja, Melkert is hun hoop in bange dagen nu Kok volgend jaar weg wil en er geen andere opvolger is. Hem onder die omstandigheden lastigvallen over zeventig miljoen of meer is dan wellicht te veel gevraagd.

Of er een parlementair vervolgonderzoek komt, is in handen van de VVD. Melkert is vorige week de fracties langs gegaan om dat te voorkomen. Hij heeft geen zin politiek te bungelen. Dijkstal, die in tegenstelling tot Zalm goed met Melkert overweg kan, voelt weinig voor een nader onderzoek. In het algemeen zijn de liberalen niet geporteerd voor grote parlementaire onderzoeken, zeker niet nu al veel feiten ter tafel liggen. Overigens niet alle feiten. Koning heeft geen onderzoek kunnen doen naar alle 9000 (!) projecten waarvoor subsidie is verleend. Ook is veel informatie verloren gegaan.

Het CDA aarzelt nog en D66 laat er zich niet over uit. Bij sommigen speelt wellicht in het achterhoofd mee dat wie Melkert nu het vuur te zeer na aan de schenen legt, dat volgend jaar in de verkiezingsstrijd en kabinetsformatie wellicht terugbetaald krijgt, ook al lijkt het op het eerste gezicht aantrekkelijk Melkert wat te laten bungelen.

Gedraagt de Kamer zich als een lam, de kiezers zullen dat over acht maanden niet doen. Zij geven straks het eindoordeel, ook over Melkert. Die heeft hun nog wel wat uit te leggen. Met het rapport-Koning is de zaak niet voorbij.

zoek naar gerelateerde artikelen

di 28 augustus 2001