AMSTERDAM - Van honderdduizenden werknemers in ons land wordt continu bijgehouden welke websites zij bezoeken. Ook wordt hun email aan de lopende band gecontroleerd. Zo weet de werkgever precies wat zijn personeel tijdens kantooruren op de virtuele snelweg aan het uitspoken is.

Het zogeheten 'web-monitoring' komt, zoals bijna alle uitvindingen op it-gebied, uit de Verenigde Staten overwaaien. Daar wordt van eenderde van alle personeel met een internetaansluiting voortdurend het surfgedrag geregistreerd. Dat zijn 14 miljoen werknemers. Wereldwijd weten de bazen van zo'n 27 miljoen werknemers welke sites het personeel bezoekt op het net.

Dit blijkt uit een onderzoek van het Amerikaanse onderzoeksbureau Privacy Foundation.

De producenten van de software die de baas in staat stelt te controleren wat zijn personeel achter de pc uitspookt, hebben ook vele Nederlandse klanten. Verschillende ministeries, de grootste Nederlandse banken, KPN, Nestlé, de gemeente Rotterdam en de provincie Limburg zijn maar een paar van de honderden organisaties die gebruik maken van de 'spionnensoftware'.

Een lucratieve business, zo blijkt. De omzet van de makers van dit soort software bedroeg vorig jaar $140 miljoen (ƒ360 miljoen). Het Amerikaanse leger betaalde onlangs $1,8 miljard (ƒ4,6 miljard) voor de hardware en software aan marktleider Websense. Op de verschillende websites bombarderen deze producenten de bezoekers met statistieken die een baas de stuipen op het lijf moeten jagen.

Zo staat op de site van Websense te lezen dat 35% van al het internetgebruik in de baas zijn tijd niets met werk te maken heeft. En 70% van alle bezoek naar pornosites gebeurt tijdens werktijd. Bovendien worden 35% van alle online aankopen vanaf het werk gedaan. Als bron vermeldde Websense het internetonderzoeksbureau Nielsen/NetRatings. Nielsen kon de cijfers echter niet bevestigen.

"Alles is mogelijk", vertelt topman Arien Klomp van Tumbleweed, een andere Amerikaanse producent van spionnensoftware. "Als de baas niet wil dat zijn personeel naar porno kijkt, kan hij dat laten blokkeren. Of hij kan de werknemer zijn gang laten gaan en het laten registreren." Maar ook als het om onschuldige sites gaat, kan de baas dit laten noteren.

Klomp geeft nog een voorbeeld. "Als Pietje uit de postkamer vier weken voor zijn vakantie naar de Neckermann-site gaat, dan kan de baas dit zien. Hij zou dan de werknemer kunnen laten weten dat het niet de bedoeling is om in de baas zijn tijd een reis te boeken." En zo kan Klomp nog wel even doorgaan. "De werkgever bepaalt wat er in de gaten wordt gehouden. Natuurlijk moeten daarover wel goede afspraken met de werknemer worden gemaakt."

De centrale vraag bij het toezicht houden van internetgebruik is dan ook of de werknemer van de 'spionage' op de hoogte is. Beleidsmedewerker Rik van Steenbergen van de FNV kan zich niet voorstellen dat er altijd afspraken zijn tussen werkgever en werknemer. Over het continu meekijken is hij duidelijk. "Dit mag de werkgever niet doen. Er mag niet worden geregistreerd hoe vaak en waarheen je surft."

Wel kunnen wat Van Steenbergen betreft de baas en zijn werknemers afspraken maken over het privégebruik van internet. "Maar dan moet de ondernemingsraad hiermee instemmen." Dat dit niet altijd het geval is, bewijst KPN. Een lid van de ondernemingsraad van het telecombedrijf zegt van geen afspraak te weten over het gebruik van internet door de werknemers. KPN is wel klant bij softwareproducent Tumbleweed.

De gevolgen van het registreren van het surfgedrag kunnen ingrijpend zijn. In de Verenigde Staten zijn honderden ontslagen gevallen als gevolg van internetgebruik. Het ging in de meeste gevallen om het bezoeken van pornosites of het versturen van vunzige mailtjes. Ook in Nederland hebben inmiddels een tiental werknemers de zak gekregen omdat ze tijdens kantooruren naar sexsites aan het surfen waren.

Andrew Schumann, leider van het onderzoek van de Privacy Foundation, adviseert werknemers dan ook "niets op het web of met email te doen wat je ook niet zou doen als iemand over je schouder meekijkt."

zoek naar gerelateerde artikelen

ma 16 juli 2001