Saddam Hoessein...paleizen... (Foto: AP)

AMSTERDAM - Saddam Hoessein boekte deze week een morele overwinning op zijn westerse vijanden toen de vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad instemden met een verlenging van vijf maanden van het Iraakse olie-voor-voedselprogramma.

De V-raad kon weinig anders want een alternatief Brits-Amerikaans plan voor 'slimme' sancties was door Moskou getorpedeerd.

Dit betekende een zware nederlaag voor de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. Vooral voor de regering van de Amerikaanse president Bush zijn de druiven zuur, want Bush beschouwt Saddam zo ongeveer als staatsvijand nummer een en wil bovendien afrekenen met het in zijn ogen slappe beleid van zijn voorganger Clinton.

Ondanks een exportverbod smokkelt Irak enorme hoeveelheden olie het land uit. Iedere dag gaan minstens 500.000 vaten olie via wegtransport naar Turkije en Jordanië of via een pijpleiding naar Syrië de grens over.

In tegengestelde richting steken dagelijks vele volgeladen vrachtwagens de grens over met goederen waar de sanctie-commissie in New York nooit van zal horen. Het resultaat is dat Saddam Hoessein, al in 1968 aan de macht in Irak maar pas sinds 1990, aan de vooravond van de Golfoorlog, staatsvijand van de VS, ondanks de handelsbeperkingen genoeg geld heeft om te investeren in wapens en paleizen. Dit terwijl de armlastige burgerbevolking wél getroffen wordt door de sancties.

Bovendien is er geen hoop op het hervatten van de wapeninspecties, het eigenlijke doel van het Brits-Amerikaanse plan. Midden december 1998 moesten de westerse wapeninspecteurs Irak plotseling verlaten waarna de VS en Groot-Brittannië het land als straf bombardeerden.

In het Brits-Amerikaanse plan wordt het importverbod op de meeste civiele goederen opgeheven. Tegelijkertijd wordt een lange lijst van verboden goederen opgesteld: wapens en producten die voor militaire doeleinden gebruikt kunnen worden. Ook de Iraakse smokkel zou veel strenger worden aangepakt door extra grenscontroles.

Nu blijven de elf jaar oude sancties van kracht. Deze werden opgelegd nadat Iraakse troepen in augustus 1990 Koeweit waren binnengevallen. Volgens deze maatregelen is alle handel met Irak verboden. De Irakezen mogen echter wel een beperkte hoeveelheid olie uitvoeren om voedsel, medicijnen en andere noodzakelijke eerste levensbehoeften voor de armlastige bevolking te kunnen kopen. De maatregelen blijven van kracht totdat Irak zijn massavernietigingswapens opgeeft en weer wapeninspecties toestaat.

Rusland veegde de slimme sancties woensdag van tafel omdat het de lijst met importgoederen die door de VN volgens het Brits-Amerikaanse plan gecontroleerd zouden moeten worden, te lang vond.

Maar er zit meer achter de Russische argumenten. Het land wil lucratieve handelsbetrekkingen met Irak aanknopen. De Iraakse olievelden, de tweede van de wereld, zijn enorm. Kortom, tijd om geld te gaan verdienen, vinden de Russen. Frankrijk en China, de twee andere permanente leden naast de VS, Groot-Brittannië en Rusland in de V-raad, hebben ook laten weten wel wat te voelen voor het opheffen van de falende sancties.

De VS en Groot-Brittannië staan dus lijnrecht tegenover de Russen. Het uitstel van de nieuwe sancties valt zeker bij de conservatieven in het Pentagon niet goed. Zij prefereren al langer liever de militaire optie boven die van de diplomatie.

zoek naar gerelateerde artikelen

za 7 juli 2001