AMSTERDAM/DEN HAAG - Na de forse koersdaling van afgelopen vrijdag heeft KPN gisteren wederom harde klappen opgelopen op de Amsterdamse effectenbeurs.

Onder de dreiging van een claimemissie van EUR5 tot 5,5 miljard daalde de koers van het telecomconcern met 8,9% naar EUR8,19. Mocht de emissie er komen, dan lijkt deelname van de Nederlandse overheid voor het slagen ervan onvermijdelijk.

Maar een mogelijke participatie van minister Gerrit Zalm (Financiën) in de emissie kan rekenen op veel politieke weerstand. "Het is moeilijk om aan de Tweede Kamer te verkopen", stelt analist Bert Siebrand (SNS Securities). "Minister Borst krijgt vrijwel geen extra geld. En dan zou Zalm nu plotseling wel EUR1,5 tot 2 miljard steken in KPN?"

Aan het investeren in KPN kleven volgens Siebrand bovendien behoorlijke risico's. "Dat mag duidelijk zijn gezien wat er de afgelopen maanden rond KPN is gebeurd en als je kijkt naar de toestand waarin het momenteel verkeert. Daarnaast is het geen uitgemaakte zaak dat het na de emissie weer goed komt met KPN."

Volgens hem heeft KPN zichzelf met een schuld van EUR23,2 miljard namelijk in een "onmogelijke positie" gemanoeuvreerd. "Een overname zou een oplossing zijn. Maar als een bedrijf zich meldt voor KPN, kan het er op rekenen dat het daarvoor op de beurs wordt afgestraft."

Deelname van de Nederlandse staat aan de emissie van KPN zou eveneens kunnen leiden tot problemen met Europees commissaris Mario Monti (Mededinging) over mogelijke staatssteun. De overheid investeert dan namelijk in een geliberaliseerd bedrijf. "Daarover krijg je ongetwijfeld last met de Europese Commissie", aldus Siebrand.

Toch laat de commissie doorschemeren in principe niet afwijzend te staan tegenover deelname van Nederlandse overheid aan de KPN-emissie. Zolang de staat zich niet anders gedraagt dan een willekeurige private investeerder, hoeft dit niet te worden gemeld in Brussel.

"Als een overheid zich net zo opstelt als andere marktpartijen, bemoeien wij ons nergens mee", aldus een woordvoerder van de Europese Commissie. "Wij gaan overheden niet voorschrijven waar ze wel en niet in mogen beleggen."

De overheid moet dus dezelfde prijs en voorwaarden krijgen als andere investeerders en er moeten ook privé-partijen aan de emissie meedoen. Als de staat als enige bereid zou zijn nieuw geld in KPN te steken, dan kan de commissie dit mogelijk wel als staatssteun betitelen en er een stokje voor steken.

Onder financiële analisten bestaat veel onbegrip dat KPN-topman Maarten Henderson afgelopen vrijdag bij de publicatie van de eerste kwartaalresultaten de mogelijkheid van een claimemissie niet heeft tegengesproken. Gezien de onmisbare deelname van de overheid aan deze zogenoemde 'rights issue' kan Siebrand zich maar één reden voorstellen waarom Henderson dit niet heeft gedaan. "Mogelijk heeft Zalm tegenover KPN inderdaad aangegeven dat hij bereid is deel te nemen aan de claimemissie."

Voor de minister bestaat er een aantal redenen waarom de overheid zou moeten inschrijven op de emissie. Als de 'rights issue' mislukt, slaagt KPN er niet in zijn omvangrijke schulden voldoende terug te dringen en komt het nog dieper in de problemen terecht. Daarbij kan er veel werkgelegenheid in Nederland op het spel komen te staan.

Bovendien is de staat met een belang van 34% de grootste aandeelhouder van KPN. Als de emissie zou mislukken, daalt de beurskoers van het telecomconcern nog verder en ziet Zalm miljarden aan aandeelhouderswaarde in rook opgaan.

Het ministerie van Financiën blijft zich ondertussen in stilzwijgen hullen. Door de koersgevoeligheid over een eventuele overheidsdeelname aan de claimemissie van KPN houden alleen minister Zalm en diens hoogste ambtenaren zich op het departement met de kwestie bezig.

Een woordvoerder benadrukt dat er vooralsnog geen sprake van een voorgenomen emissie is en dat Financiën er daarom ook weinig over kan zeggen. Het feit dat in het verleden door de overheid werd meegedaan aan claimemissies zegt volgens het departement ook weinig. "Want de laatste keer dat daarvan sprake was, is al erg lang geleden."

In de Tweede Kamer klinkt echter wel degelijk bezorgdheid over de moeilijke positie van KPN. Of de overheid moet meedoen aan een claimemissie ligt echter moeilijker nu juist recent door het kabinet is aangegeven dat men op termijn helemaal uit het bedrijf wil stappen. "Wij willen het kabinet daarom vandaag om een brief vragen over de situatie rondom KPN", aldus PvdA-Kamerlid Ferd Crone, die in afwachting daarvan nog geen standpunt wil innemen.

VVD en CDA maken zich vooral zorgen over de moeilijke dubbele rol van de overheid. "Het spanningsveld tussen de overheid als aandeelhouder en als terugtredende overheid maakt het moeilijk en toont aan dat de Staat al veel eerder uit KPN had moeten stappen", aldus VVD-Kamerlid Hella Voute.

• Volgens financiële analisten is het slagen van een eventuele claimemissie van KPN afhankelijk van deelname van de Nederlandse overheid. FOTO: ANP

GERRIT ZALM ... stilzwijgen ...

zoek naar gerelateerde artikelen

wo 6 juni 2001