WARSCHAU - Tot ergernis van de zich nu sociaal-democraten noemende oud-communisten onder wie president Aleksander Kwasniewski staat morgen de laatste communistische Poolse president Wojcieh Jaruzelski voor de rechter.

De ziekelijke 78-jarige generaal kan levenslang krijgen voor de dood van 44 arbeiders bij een opstand op een scheepswerf in 1970. Jaruzelski was toen minister van Defensie.

De meeste Polen willen Jaruzelski en andere, nu bejaarde communistische leiders met rust laten. Zijn proces is al een aantal malen geschorst, maar nu is er voor de man met de donkere brillenglazen en het uitgestreken gelaat geen ontkomen meer aan.

Danuta Waniek van de Democratische Linkse Alliantie (SLD), de oppositiepartij van ex-communisten, zei gisteren: "Dit is iets voor historici, niet voor rechters. De gebeurtenissen vonden plaats in een andere werkelijkheid."

Mede door de SLD hebben de Polen de 'gruba kreska' getrokken, oftewel een dikke streep onder het verleden. Maar het ziet er nu toch naar uit dat voor Jaruzelski de lijn even zal worden uitgegumd.

Het verlangen de oude leiders, ondanks de bloedbaden die zij direct of indirect hebben aangericht, met rust te laten wortelt nog steeds in de manier waarop het communisme in Polen zich gewonnen gaf. Het was Jaruzelski die eerst in 1981 een bloedige staat van beleg afkondigde tegen de vakbeweging Solidariteit van Lech Walesa, om uiteindelijk in 1989 met deze Nobelprijswinnaar aan tafel te gaan zitten. De Polen zijn er nog steeds trots op, dat zij de overgang van communisme naar democratie en vrijheid beschaafd aan de onderhandelingstafel hebben geregeld.

Jaruzelski ontsprong mede daarom de dans. Hij is in Polen geen held, maar verguisd is hij evenmin, misschien omdat hij in het openbaar "de morele verantwoordelijkheid heeft genomen voor de onderdrukkingen van het communistische tijdperk".

Dat is voor de erfopvolgers van Solidariteit, die nu als centrum-rechtse minderheidspartij regeren, echter onvoldoende. "Dit is de laatste kans om af te rekenen met de communistische misdaden. Nazi-misdadigers laten we evenmin lopen", zegt een woordvoerder van Solidariteit. Vooral de laatste jaren heeft Solidariteit aangedrongen op berechting van Jaruzelski, maar dat kan haar met parlementsverkiezingen in september duur komen te staan. De SLD, die het openlijk voor Jaruzelski opneemt, voert het electorale peilingen al maanden aan.

Geen enkele communistische leider is in Polen berecht. Nu zijn het er ineens meerdere, want morgen begint ook het proces tegen Czeslaw Kiszczak, in 1981 minister van Binnenlandse Zaken, die verantwoordelijk was voor een bloedbad in Katowice.

zoek naar gerelateerde artikelen

di 15 mei 2001