Jeane Kirkpatrick...vrienden...

NEW YORK - De Verenigde Staten leven op voet van oorlog met de Verenigde Naties. "Met zulke vrienden heeft niemand vijanden nodig", zo reageerde Jeane Kirkpatrick, VN-ambassadrice onder voormalig president Ronald Reagan, afgelopen week op de verwijdering van de VS uit de mensenrechtencommissie van de VN.

Het is de eerste keer in meer dan 50 jaar tijd dat Washington geen zetel krijgt in de Human Rights Commission die in 1947 mede in het leven werd geroepen door Eleanor Roosevelt, de sociaal betrokken vrouw van de toenmalige president.

George Bush...schandalig... (Foto: AP)

"Schandalig", zo oordeelde president George W. Bush over de geheime stemming in de VN, die wel resulteerde in een zetel voor Soedan één van de staten die volgens het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken terrorisme ondersteunen. Ook toegelaten tot de commissie werden Pakistan en Sierra Leone.

Achter de schermen zou door China en Cuba ook al van die mensenrechtenkampioenen onder derdewereldlanden zijn gelobbyd om de VS een vernederende nederlaag toe te brengen.

Maar dat staten zoals Libië meegaan in een anti-Amerikaanse stemming bij de VN is niets nieuws. De woede in de VS wordt dan ook vooral gevoed door het sterke vermoeden dat men in de steek is gelaten door de Europese bondgenoten.

Van de 43 landen die vooraf hadden toegezegd op de VS te zullen stemmen, hebben slechts 29 woord gehouden. "Dat betekent dat veertien landen, waaronder ongetwijfeld ook lidstaten van de Europese Unie, hebben gelogen", zo is door Amerikaanse diplomaten bij het VN-hoofdkwartier in New York bitter vastgesteld.

In de commissie waren drie zetels beschikbaar voor het blok van westerse landen. En naast de VS stonden ook EU-staten Frankrijk, Zweden en Oostenrijk kandidaat. De Amerikanen hebben waarschijnlijk ten onrechte voetstoots aangenomen dat de EU bijvoorbeeld Oostenrijk, dat vorig jaar in opspraak kwam door de regeringsdeelname van Jorg Haiders fascistische partij, wel zou laten vallen ten faveure van Washington.

Het zou de EU hebben gesierd, meent Kirkpatrick. "Zo horen vrienden en bondgenoten met elkaar om te gaan", aldus de gewezen VN-ambassadrice. Tot overmaat van ramp werden de VS echter ook uit een VN-commissie voor het drugsbeleid geschopt (Nederland kreeg daarin wel een zetel).

Betaalt de regering-Bush de prijs voor het steeds meer negeren van Europa? Een Nederlandse diplomaat denkt van wel. "Er is sprake van een duidelijke verwijdering", zegt hij. "Zowel politiek als zakelijk gezien stellen de VS zich harder op. Dat komt met name slecht uit voor ons land dat de tweede grootste investeerder is in de VS."

Sinds het aantreden van de nieuwe president, begin dit jaar, zijn de transatlantische fricties flink toegenomen. Bush heeft gekozen voor een breuk met het verleden (acht jaar Bill Clinton) en laat zich volgens zijn raadgevers niet zoals zijn voorganger leiden door een zucht naar populariteit in het buitenland. Het gevolg: de president en zijn land worden internationaal afgeschilderd als 'arrogant'.

Opvallend is dat drie vertegenwoordigers van de EU onlangs in een gesprek met de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Colin Powell, hebben gewezen op de 'sterke sentimenten in Europa tegen de doodstraf' in de VS. Dat zou, zo werd de ex-generaal voorgehouden, wellicht één van de redenen kunnen zijn voor het wegstemmen van de VS uit de mensenrechtencommissie.

Inmiddels heeft het Amerikaanse Congres zich in de strijd gemengd. De Republikeinse afgevaardigde Henry Hyde hekelt de hypocrisie binnen de VN. In zijn ogen is het verlies van de zetel in de Human Rights Commission een doelbewuste afstraffing voor het beleid van de VS om 'waar dan ook' schendingen van mensenrechten aan de kaak te stellen. Ook de Amerikaanse steun voor Israël dat regelmatig het doelwit is van eenzijdige VN-resoluties, zou een rol spelen.

Onder aanvoering van Hyde ging het Huis van Afgevaardigden eind vorige week akkoord met een represaille-maatregel: als de VS hun zetel niet terugkrijgen, kunnen de VN fluiten naar een gedeelte van de achterstallige Amerikaanse contributies.

Het dreigement is een klap in het gezicht van secretaris-generaal Kofi Annan van de VN die vorig jaar hoopvol sprak van betere relaties met de VS. Het optimisme van Annan dateert uit de laatste maanden van Clintons bewind toen na jarenlang touwtrekken een akkoord werd bereikt over de betaling van bijna 1 miljard dollar aan verschuldigde contributies.

Bush en Powell vinden de reactie van het Huis van Afgevaardigden niet verstandig. Maar tegelijkertijd werd niets ondernomen om het voorstel tegen te houden.

Washington wil dat de EU-lidstaten zich bij een volgende stemming sterk maken voor een terugkeer van de VS in de commissie. "Ongeacht de spanningen die nu bestaan gaat men ervan uit dat de bondgenoten tot inkeer komen", aldus een diplomaat. "Uiteindelijk, zo wordt geredeneerd, delen de Europeanen en Amerikanen in grote lijnen toch dezelfde waarden op het gebied van democratie en mensenrechten."

zoek naar gerelateerde artikelen

di 15 mei 2001