PEKING - Aan de vooravond van de beslissing van de Amerikaanse president Bush over het wapenpakket dat de VS aan Taiwan zullen verkopen, is het afgelopen met louter woordenstrijd tussen Taipei en Peking.

'Hellfire'-raketten afkomstig van een Cobra-helikopter doorkruisen brandend het luchtruim boven de zuidkust van Taiwan. (Foto: AP)

Zowel het vasteland als het eiland heeft de druk opgevoerd en de verhouding op scherp gezet. Taiwan begon gisteren aan de jaarlijkse militaire oefeningen en Peking arresteerde een academicus die wordt verdacht van spionage voor het eiland.

De oorlogsoefeningen van Taiwan, waaraan bijna 4000 manschappen meedoen, zijn bedoeld om eventuele invasies van het vaste land tegen te gaan, aldus het militaire leiderschap op het eiland. Het is een jaarlijkse routine die niets te maken heeft met de toegenomen fricties tussen Amerika en China, zei een woordvoerder.

De actie is pijnlijk voor Peking, dat niets liever wil zien dat Taiwan terugkomt bij het vaderland, met of zonder geweld. Na de burgeroorlog in 1949 zijn de beide partijen van elkaar gescheiden en China beschouwt Taiwan nog altijd als afvallige provincie.

Het humeur van Peking werd nog slechter toen men in de hoofdstad te horen kreeg dat Japan uit humanitaire overwegingen een visum had verstrekt aan de voormalige president van Taiwan, Lee Teng-hui. China verdenkt Lee ervan voor de onafhankelijkheid van Taiwan te zijn en heeft Japan, naar blijkt vergeefs, onder druk gezet om het visum niet te geven.

Reden genoeg voor een woedende reactie uit China, die niet lang op zich liet wachten. Gisteren werd de vijfde academicus die banden met het buitenland onderhield, gearresteerd op verdenking van spionage. Het gaat hierbij om de Amerikaans-Chinese onderzoeker Wu Jianmin. Autoriteiten verdenken hem ervan medewerking te hebben verleend aan de publicatie van het boek 'Het Tiananmen Dossier', een boek dat over het bloedbad in 1989 op het Plein van de Hemelse Vrede handelt.

Geruchten gaan dat China deze arrestaties denkt te kunnen gebruiken om druk op de Amerikanen uit te oefenen om vooral geen gevoelige wapensystemen te verkopen. Peking protesteert jaar in jaar uit tegen de Amerikaanse wapenverkopen aan Taiwan. Maar deze keer heeft het, in plaats van algemene protesten te laten horen, intens gelobbyd tegen bepaalde defensiesystemen, met name het Aegis-luchtdefensiesysteem.

Het radarsysteem is een voorbode van het omstreden Theater Missile Defense-systeem (TMD). Dit model belooft inkomende raketten te kunnen vernietige vóór ze schade aan kunnen richten. China is tegen de installatie van een dergelijk rakettenscherm op Taiwan, dat China als eigen grondgebied beschouwt.

De regering in Taipei, die regelmatig wapens van Amerika koopt, heeft dit jaar een groter pakket gevraagd dan ooit tevoren. Taiwanezen maken zich zorgen over de stijgende militaire begroting van China. Onlangs kondigde Peking de hoogste stijging in militaire uitgaven aan van de laatste twaalf jaar. Daarnaast werd bekend dat het aantal raketten dat op Taiwan gericht staat, jaarlijks met 50 stuks toeneemt.

"Peking heeft nooit gezegd dat het afziet van het gebruik van geweld om het eiland te veroveren. Tegen zulke dreigementen moet Taiwan zich kunnen verdedigen en daarom koopt Taipei wapens van Amerika. Het is niet bedoeld om deel uit te maken van een wapenwedloop en het is ook geen dreigement tegen Peking", aldus Antonio Hsiang, politiek wetenschapper op de Tamkang Universiteit in de Taiwanese hoofdstad.

Dat er wapens komen, is zeker. Maar wat het precies wordt, is nog de vraag. "Als de VS het Aegis-systeem leveren, kan Washington rekenen op harde reacties", aldus Chu Shulong, expert op het gebied van Amerikaans-Chinese relaties in Peking. Volgens Chu zal China ten eerste meer raketten in het zuiden plaatsen en op het eiland richten. "Dat is relatief gemakkelijk en ligt binnen het budget", zegt Chu. "China kan er binnen een jaar tijd honderden bijzetten."

Chu voorspelt bovendien dat het Chinese Volksbevrijdingsleger militaire oefeningen zal gaan houden en mogelijk ook raketproeven, net als in 1996. De toenmalige Amerikaanse president Clinton stuurde als reactie toen twee vliegdekschepen naar Taiwan.

Peking zou daarnaast ook kunnen dreigen om gesprekken stil te leggen over de beperking van de wapenwedloop, militaire uitwisselingen uit te stellen en andere samenwerkingsverbanden te beëindigen.

"De kwestie van het luchtruim is maar een klein soevereiniteitsvraagstuk", zegt Chu met betrekking tot de noodlanding op 1 april van het Amerikaanse spionagevliegtuig op het Chinese eiland Hainan. "Taiwan blijft de grootste territoriale kwestie voor de Chinezen."

za 21 april 2001